سی و دو دندان خود را میشناسید ؟
سی و دو دندان زیبا و درخشان ، از جمله علل مهم در داشتن یک لبخند زیبا است ، همانطور که میدانید ، دندان از بخش های گوناگونی ساخته شده‌است. بخش‌هایی از دندان دیده می‌شوند و بخش‌هایی از آن‌هم زیر لثه جای دارند.بخش دیده‌شدنی دندان را تاج دندان می‌نامند. تاج دندان از مینای دندان پوشیده شده است که ماده سخت و درخشنده ای است. در زیز مینا، عاج دندان وجود دارد که از ماده‌ای استخوان مانند ساخته شده‌است.
عاج بیشترین بخش دندان را تشکیل می‌دهد. عاج از مغز دندان نگهداری می‌کند. مغز دندان جایی است که عصب دندان وجود دارد. ریشه پایین‌ترین و آخرین قسمت دندان است که کاملاً درون لثه و آرواره جای دارد. بین لثه، بخشی استخوانی به نام ساروج وجود دارد که در واقع همچون چسب سرشتی بدن بوده و دندان را سفت به استخوان آرواره چسبانده است.
دندان نوزاد
همه ما از ابتدای تولد دارای سی و دو دندان نیستیم و این تعداد از دندان ها به مرور زمان و بزرگ شدن ، در جایگاه خود رویش پیدا می کنند . نوزاد حتی قبل از به دنیا آمدن دندان‌های اولیه دارد، اما آنها در زیر پوست لثه قرار دارند و قابل دیدن نیستند. در شش یا هفت ماهگی دندان‌های نوزاد شروع به درآمدن میکنند.
بیشتر بچه‌ها وقتی به سن ۳ سالگی می‌رسند تمام دندانهایشان به‌طور کامل در می‌آید. به این دندان‌ها دندان‌های شیری می‌گویند. با بزرگ شدن کودک دندان‌های شیری او یکی‌یکی از جای خود در می‌آیند. این اتفاق بیشتر در سن شش یا هفت سالگی می‌افتد. در عصب دندان رگ‌ها و مویرگ‌های خونی وجود دارند که دندان را تغذیه میکنند و آن را سالم نگاه می‌دارند.
ساختمان سی و دو دندان
قبل از اینکه به انواع دندان و موقیعت هر کدام از این سی و دو دندان بپردازیم بهتر است با ساختمان یک دندان آشنا شوید
ریشه دندان:
بخشی از دندان است که در استخوان فک قرار دارد. انواع خاص دندان‌ها دارای ۱، ۲، یا ۳ ریشه هستند. ریشه‌های دندان می‌توانند از یکدیگر جدا بوده یا به هم جوش خورده باشند.
تاج دندان:
بخشی از یک دندان است که بالای خط لثه قرار گرفته و هنگام مشاهده داخل دهان دیده می‌شود. علاوه بر این تاج بخشی از دندان است که با مینا پوشیده شده است.
گردن دندان:
بخشی از دندان است که ریشه و تاج دندان ها به هم می‌رسند. این بخش در ناحیه خط لثه قرار دارد.
مینای دندان:
بافت سفید و کلسیته دندان است که تاج دندان را می‌پوشاند. این بخش از دندان سخت‌ترین بافت موجود در بدن انسان است. سطح مواد معدنی موجود در مینای دندان بیشتر از تمام بخش‌های دیگر بدن می‌باشد.
عاج دندان:
یک بافت کلسیته است که سخت‌تر از استخوان بوده ولی سطح مواد معدنی آن کمتر از مینای دندان است. بخش عمده ساختار داخلی سخت دندان از عاج تشکیل شده است.
سمنتوم:
یک لایه نازک از بافت کلسیته است که سطح ریشه دندان را می‌پوشاند. فیبرهای رباط پیرامونی دندان در این لایه قرار دارند.
 |
حتما بخوانید : لابراتوار دندانپزشکی چه وظایفی بر عهده دارد ؟ |
پالپ دندان:
بافت نرم دندان است که در ساقه میان هر دندان قرار دارد. این ناحیه از رگ‌های خونی، فیبرهای عصبی و بافت پیوندی تشکیل شده است. در اکثر مواقع به این ناحیه به صورت ساده ریشه عصب گفته می‌شود.
حفره استخوانی:
این ناحیه از استخوان فک ریشه دندان را احاطه کرده و دندان را در محل نگه می‌دارد. این بخش از فک ناحیه‌ای است که حفره‌های دندان در آن قرار دارد.
لثه:
بافت پوستی در برگیرنده دندان‌ها است که سطح استخوان فک را نیز می‌پوشاند. در اصطلاح تخصصی به بافت لثه ژینژیوا (gingiva) گفته می‌شود.
رباط پریودنتال:
این بافت فضای بین ریشه یک دندان و استخوان اطراف آن را می‌پوشاند. این رباط دندان را محکم در حفره آن نگه می‌دارد.
ساقه پالپ:
فضای توخالی قرار گرفته در مرکز عاج یک دندان است که با بافت پالپ دندان پر شده است.
انواع و نام هایی هر یک از 32 دندان
دندان ها دارای نام های شناخته شده ای هستند و هر کدام نیز دارای کاربردهای مخصوص به خود هستند که در کنار هم به جویدن ، تکه تکه کردن غذا و صحبت کردن کمک میکنند ، دندان های فرد از بدو تولد عبارتند از :
الف – دندان های شیری (Deciduous Teeth)
تعداد دندان های شیری 20 عدد است که به طور مساوی در هر فک جای می‌گیرد. پس از مدتی 32 دندان دائمی به مرور جایگزین دندان های شیری می‌گردند. از آنجا که دندان های شیری پایه و اساس دندان های اصلی و دائمی هستند، مراقبت از آنها و رعایت اصول بهداشت دهان و دندان ضروری می‌باشد. این دندان ها 20 عدد (10 عدد در هر آرواره) می‌باشد که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین، یک دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک قرار گرفته است( روی تصویر بالا کلیک کنید). تکامل دندان های شیری از دوره جنینی شروع می‌شود و در آمدن آنها پس از تولد نوزاد و از شش ماهگی شروع می‌شود.
ب – دندان های دایمی (Permanent Teeth)
این دندان ها 32 عدد (16 عدد در هر آرواره) می‌باشند که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین، یک عدد دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک و سه دندان آسیاب بزرگ قرار دارد. رویش دندان های دایمی از شش ماهگی شروع می شود و آخرین دندان های آسیاب بزرگ به نام دندان های عقل در سنین 20 سالگی در می‌آیند.
بهتر است بدانید دندان های آسیاب بزرگ فاقد دندان های شیری هستند. 32 دندان دائمی، به شرح ذیل تقسیم بندی و نامگذاری شده‌اند :
1- دندان های پیشین
به چهار دندان جلویی در فک بالا و پائین (جمعا 8 دندان)، دندان های پیشین گفته می شود. دندان های پیشین بزرگ، تخت و دارای لبه تیز و باریک هستند که برای بریدن لقمه ی غذا کاربرد دارند. دندان های پیشین، تک ریشه ای هستند.
2- دندان های نیش
در طرفین دندان های پیشین، دندان های نیش قرار دارند. شکل و ساختار آنها ضخیم و برجسته است که منتهی به یک سر تیز و برنده می‌شوند. این دندان ها برای بریدن قطعات گوشت بسیار مناسب هستند.
3- دندان های آسیاب کوچک
کنار هر دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک (جمعا 8 عدد) قرار دارند که فاصله بین دندان های نیش تا آسیاب بزرگ را پُر میکنند. سطح روی آنها پهن و تخت و لبه‌های آنها تیز و عاج دار می‌باشد. دندان های آسیاب کوچک کنار نیش ها، دو ریشه‌ای و دندان های آسیاب کوچک کنار آسیاب های بزرگ، تک ریشه‌ای هستند. در فک پایینی، تمامی دندان های آسیاب کوچک، تک ریشه‌ای می‌باشند.
4- دندان های آسیاب بزرگ
سه دندان آخر در طرفین فک های بالا و پایین، دندان های آسیاب بزرگ هستند که تعداد آنها جمعا به 12 عدد می‌رسد که به ترتیب آسیاب اول، دوم و سوم نامیده می‌شوند. دندان های آسیاب اول، دقیقا کنار دومین دندان آسیاب کوچک قرار دارد و به دندان های آسیاب شش سالگی هم معروف می‌باشد.
5- دندان عقل
دندان های آسیاب بزرگ سوم که به دندان عقل نیز معروف می‌باشند، در انتهای فک ها واقع شده اند و معمولا بین 16 تا 20 سالگی شروع به در آمدن میکنند. از آنجایی که دندان های عقل، آخرین دندان هایی هستند که در می‌آیند، عمدتا روی فک جای کافی برای رشد آنها باقی نمی‌ماند. اگر دندان ها به هم فشرده و فک کوچک باشد، ممکن است دندان های عقل زیر دندان های دیگر یا استخوان فک نهفته شوند. اگر تنها قسمتی از دندان عقل دربیاید، ایجاد درد و ناراحتی خواهد کرد که در آن صورت باید با جراحی از دهان خارج شود.
بین دندان های عقل و آسیاب بزرگ اول، دندان های آسیاب بزرگ اول دندان های آسیاب بزرگ دوم یا دندان های آسیاب دوازده سالگی وجود دارد. دندان های آسیاب بزرگ، دندان های درشتی هستند که سطح آنها پهن بوده و برای آسیاب کردن و جویدن غذا کاربرد دارند. آسیاب های بزرگ واقع بر روی فک بالایی، ریشه‌های مجزا دارند، ولی دندان های آسیاب بزرگ فک پایینی، دو ریشه‌ای هستند.
 |
حتما بخوانید : گاز گرفتن زبان و ایجاد زخم |
سی و دو دندان و مشکلات هر کدام از آن
مشکلاتی که ممکن است به صورت معمول برای سی و دو دندان ایجاد شود به شرح زیر هستند:
درد دندان
درد دندان یکی از مشکلاتی است که معمولاً به دلیل اهمال و غفلت در بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود، دندان درد و فساد دندان است. وجود درد در یک یا چند دندان، معمولاً علامت وجود مشکل، در دندان‌ها یا لثه‌ها است؛ البته باید به این نکته توجه داشته باشید که درد دندان، گاهی بسیار خفیف و کم می‌باشد و گاهی بسیار شدید بوده، برای نوجوانان قابل تحمل نمی‌باشد. یکی از راه های بسیار مؤثر در تسکین دندان درد استفاده از گل میخک می‌باشد.
کرم‌خوردگی:
باکتری‌های موجود در دهان در صورتی که با مسواک زدن و قرار گرفتن در معرض بزاق دهان از بین نروند، در عمل می‌توانند به مینا و نیز ساختارهای عمیق‌تر دندان آسیب وارد کنند. اکثر موارد کرم‌خوردگی در دندان‌های آسیابی بزرگ و دندان‌های آسیابی کوچک مشاهده می‌شود.
پوسیدگی دندان:
این اصطلاح در اکثر مواقع برای تشریح بیماری‌های دندان استفاده شده و شامل کرم‌خوردگی و تحلیل رفتن دندان است.
آبسه و عفونت دندان:
نشان دهنده التهاب ساختارهای عمیق‌تر دندان (رباط پریودنتال، استخوان فک، و سمنتوم) است. در اکثر مواقع مراقبت نامناسب و غیرکافی از بهداشت دهان و دندان علت ایجاد این مشکل می‌باشد.
بیماری‌های لثه:
التهاب بخش سطحی لثه‌ها با ابتلا به بیماری‌های لثه ارتباط دارد. تشکیل پلاک و جرم در دهان می‌تواند از دلایل اصلی ابتلا به بیماری‌های لثه باشد.
پلاک:
یک لایه ضخیم و بی‌رنگ از باکتری بر روی دندان است. پلاک در شرایط عادی پس از مصرف مواد غذایی شیرین به سرعت بر روی دندان تشکیل شده، اما امکان پاک کردن آن به سادگی با استفاده از روش‌های مناسب وجود دارد.
دندان قروچه (سایش دندان‌ها به یکدیگر):
استرس، تشویش، یا مشکلات خواب می‌توانند باعث دندان قروچه شوند. این مشکل در اکثر مواقع در هنگام خواب مشاهده می‌شود. به این ترتیب سردرد یا ناراحتی و درد در ناحیه فک هنگام بیدار شدن از خواب از علائم رایج دندان قروچه هستند.
حساسیت دندان:
هنگامی که یک یا چند دندان به دمای گرم یا سرد حساس شوند، این شرایط به معنی قرار گرفته عاج دندان در معرض محیط خارجی است.
