دندان شیری چیست ؟

دندان‌ شیری مجموعهٔ اولیهٔ دندانی شامل ۲۰ دندان هستند که به‌تدریج دندان‌های دائمی جانشین آنها می‌شود. تعداد دندان‌های شیری ۱۰ عدد در هر آرواره است که به مرور می‌افتند و ۳۲ عدد دندان دائمی جای آنها را می‌گیرند. تکامل این دندان‌ها از دوره جنینی آغاز می‌شود و بعد از تولد در سنین شش ماهگی در می‌آیند و تا سن دو و نیم سالگی تکمیل می‌شوند.

اول کدام دندان در می آید؟

حدود 7-6 سالگی 4 دندان دائمی در قدام فک پایین و 4 دندان آسیای اول دائمی در قسمت های خلفی فک بالا و پایین می رویند و روند رویش دندان های دائمی تا 12 سالگی ادامه خواهدداشت. سن دندانی کودکان در برخی از موارد با سن تقویمی آنها تفاوت دارد؛ به طوری که ممکن است زمان رویش دندان های کودک با همسالانش متفاوت باشد. به طور تقریبی زمان رویش دندان های دائمی نسبت به زمان طبیعی تا 6 ماه طبیعی تلقی می شود.

وظایف دندان شیری چیست؟

1- جویدن و خرد کردن

مهم ترین وظیفه دندان شیری، کمک به کودک برای جویدن و خرد کردن غذاها است.

2- تغذیه

کودک برای رشد و نمو خود نیاز به تغذیه از همه نوع موادغذایی دارد. اگر دندان های شیری نامناسب باشند، کودک نمی‌تواند همه غذاها را دریافت کند. بنابراین دندان های شیری کمک می کند که موادغذایی بهتر و آسان‌تر هضم و جذب شوند.

3- صحبت کردن

صحبت کردن برای رشد شخصیت کودک بسیار مهم است. دندان های شیری در صورتی که در محل و موقعیت مناسب باشند، بیان صوت‌های مختلف را آسان‌تر می‌کنند و این باعث می‌شود صحبت کردن و تلفظ لغات برای کودک راحت‌تر شود.

4- توسعه استخوان فک و عضلات صورت

دندان‌ها برای توسعه فک و عضلات صورت بسیار مهم هستند. از طریق جویدن، ماهیچه‌های صورت تمرین می‌کنند و این به توسعه استخوان‌های صورت و فک هم کمک می‌کند.

5- بهداشت دهان و دندان

اگر دندان های شیری خراب شوند، می‌توانند باعث ابتلا به بیماری های دندان و لثه و در نهایت استخوان‌ها شوند. از بین رفتن زودرس دندان های شیری، باعث ایجاد مشکلات دهان و دندان برای دندان های دائمی می‌شود. بنابراین باید به کودک درباره بهداشت دهان و دندان و مراقبت های دندانی، آموزش دهید. بعد از هر وعده غذایی لثه های نوزادان را با یک پارچه نرم، مرطوب و تمیز، بشویید.

حتما بخوانید : بزاق دهان چه اهمیتی دارد ؟

تفاوت دندان‌های شیری و دائمی چیست؟

چند روش ساده برای تشخیص این که دندان شیری است یا دائمی، وجود دارد. در اینجا به تفاوت‌های اصلی و ظاهری دندان‌های شیری و دائمی اشاره می‌کنیم:

1- رنگ :

رنگ دندان‌های شیری معمولاً سفیدتر از دندان‌های دائمی است.

2- لبه‌ های دندان :

لبه های دندان‌های شیری در راس دندان، صاف است اما لبه‌ های دندان‌های دائمی دندانه دار است. لبه های دندانه دار یا اره ای دندان‌های دائمی تازه در آمده، ماملون mamelon نام دارند. وجود ماملونها به دندان‌های دائمی کمک می‌کند راحت‌تر بتوانند از لثه کودک بیرون بزنند.

3- تعداد دندان‌ها :

هر کودک 20 دندان شیری ‌دارد که شامل چهار دندان جلویی کناری، چهار دندان جلویی وسطی، چهار دندان آسیاب بزرگ اول، چهار دندان آسیاب بزرگ دوم و چهار دندان نیش می‌باشد. تعداد دندان‌ها در بزرگسالی 32 عدد بوده و به این صورت است: چهار دندان عقل، چهار دندان آسیاب بزرگ دوم، چهار دندان آسیاب بزرگ اول (آسیاب شش ‌سالگی)، چهار دندان جلویی وسطی، چهار دندان جلویی کناری، چهار دندان نیش، چهار دندان آسیاب کوچک اول و چهار دندان آسیاب کوچک دوم.

چرا بعضی بچه ها دیر دندان در می آورند؟

رویش دندان های شیری از حدود هشت ماهگی شروع می شود و تا حدود ۲/۵ سالگی ادامه دارد. بسیاری از والدین با نگرانی از تاخیر رشد دندان های فرزندشان، می پرسند این تاخیر تا چه زمانی طبیعی است.

عوامل متعددی بر رویش دندان ها تاثیر می گذارند. حرکت رویشی دندان پس از آهکی شدن کامل تاج دندان، در حالی که ریشه شروع به تشکیل می کند درون فک به سمت دهان آغاز می شود، بنابراین رشد و نمو ریشه در حرکت دندان ها بسیار مهم است. تغییرات پالپ (مجموعه رگ و عصب) دندان نیز عامل دیگری در رویش دندان ها محسوب می شود. تغییرات در بافت همبند اطراف دندان، تغییرات در استخوان آلوئول فک و تغییرات در بافت انتهای ریشه دندان نیز از همین عوامل هستند. شش ماه تاخیر در رویش این دندان ها، یعنی شروع رویش اولین دندان در یک سال و دو ماهگی، نباید والدین را نگران کند.

به طور معمول مداخله دندان پزشک برای رویش دندان ها حتی پس از این سن نیز کمتر صورت می گیرد. استفاده از وسایل پلاستیکی مخصوص می تواند به تسریع در رویش دندان ها و کنار رفتن لثه از روی آن کمک کند. تاخیر در رویش دندان های شیری نسبت به دائمی ها کمتر دیده می شود. برخی بیماری ها یا عوامل دیگر در تاخیر رویش دندان ها موثر هستند.

علت تاخیر در دندان دائمی

در دندان های دائمی عوامل دیگری نیز مانند مسیر رویشی نادرست، دندان شیری انکیلوز (فک جوش)، سابقه ضربه به دندان شیری ، سابقه درمان عصب دندان شیری، وجود دندان اضافه یا مواد استخوانی شبیه دندان، وجود کیست، شکل و اندازه غیرطبیعی، جوش خوردن دو دندان مجاور به یکدیگر و مشکلات ساختمان دندان، موثر هستند. لازم به ذکر است که تاخیر در رویش دندان های دائمی تا یک سال و نیم، گرچه نگران کننده نیست اما معاینات در این گروه سنی راحت تر و اقدامات مورد نیاز، آسان تر است بنابراین معاینات به موقع می تواند مفید باشد.

حتما بخوانید : تاخیر در رویش دندان دائمی

چه عواملی باعث تاخیر در رویش دندانها میشوند

1- ژنتیک:

ژنتیک میتواند نقش مهمی در فاکتورهای رشد از جمله رویش دندانها ایفا کند. برخی ژنها باعث میشوند دندانهای دائمی در برخی کودکان دیرتر بیرون بزنند. اگر دندان شیری شما در دوران کودکی نسبت به هم سن و سالان دیرتر افتاده است احتمالا فرزند شما نیز چنین وضعیتی را تجربه خواهد کرد.

2- تغذیه:

دندانهای کودکانی که سوء تغذیه دارند دیرتر از کودکان همسن رشد میکند. در دنیای صنعتی امروزی اکثر کودکان تغذیه طبیعی دارند و در نتیجه رشد خوبی خواهند داشت. اما اگر کودک شما خیلی بد غذا باشد و انواع زیادی از غذاها را نمیخورد ممکن است از نظر دریافت مواد غذایی با مشکل مواجه شود و این امر بر رشد دندانهایش تاثیر میگذارند. عوامل اجتماعی اقتصادی نیز نقش زیادی در رشد دندانها دارند. کودکانی که در خانواده فقیر پرورش پیدا میکنند دندانهایشان دیرتر از همکلاسیهایشان که رفاه مالی دارند رشد میکند. علت آن احتمالا تفاوت در کیفیت تغذیه، سموم محیطی و استرس است.

3- جنسیت:

بیشتر والدین میدانند که دختران سریعتر از پسران شروع به صحبت کرده و به اصطلاح زبان باز میکنند. همچنین بلوغ دختران سریعتر از پسران است. در مورد دندان در آوردن نیز این امر صادق است و دختران کمی زودتر از پسران (معمولا چهار تا شش ماه) رویش دندان را تجربه میکنند.

4- اندازه بدن:

کودکانی از از نظر بدنی بزرگتر هستند دندانهایشان زودتر از کودکان کوچکتر رشد میکند. به علاوه نوزادانی که زود رس متولد شده اند یا در دوران جنینی کوچک بوده اند، دندانهای دائمی شان نیز دیرتر از کودکان همسن خود بیرون میزند.

5- بیماری:

در موارد نادر تاخیر در رویش دندانها ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری در کودک باشد. عوامل هورمونی نقش زیادی در رشد دندانها ایفا میکنند بنابراین کودکانی که مشکلات تیروئید یا هیپوفیز دارند غالبا دندانهایشان دیرتر رشد میکند. بد شکلی های فک و کمبود مواد معدنی نیز باعث تاخیر در رویش دندانها میشود. در مورد کودکانی که دندانهایشان کمی دیرتر از دیگران بیرون زده است نباید نگران باشید اما در صورتی که دندانهای شیری کودک در سن 7 یا 8 سالگی شروع به افتادن نکرده اند به دندانپزشکی اطفال مراجعه کنید.

نامنظم بودن دندان ها

رویش نامرتب دندان ها، کج قرار گرفتن آنها یا مشکل های فک کودکان به دلایل مختلفی از قبیل ارث، ناهماهنگی اندازه دندان ها با فضای موجود در فک، برخی از بیماری های عمومی یا به دلیل از دست رفتن پیش از موعد دندان های شیری است. از آنجا که وجود دندان های شیری نقش مهمی در رویش درست دندان های دائمی دارد در صورت از دست رفتن هر یک از دندان های شیری به خصوص دندان های شیری خلفی باید به جای دندان شیری از دست رفته وسیله ای به نام فضا نگهدار قرار داد.

چه زمانی به پزشک مراجعه شود

اگر کودک شما ۱۳ ماهه است و هنوز دندان در نیاورده است و شما تاخیر در دندان درآوردن را در خانواده ندیده اید، زمان ملاقات با پزشک اطفال است. متخصص اطفال می تواند تعیین کند مشکل تاخیر در دندان در آوردن به دلیل تغذیه نامناسب، کم کاری تیروئید و یا عوامل دیگر است. اگر در ۱۸ ماهگی هنوز نوزاد دندان در نیاورده باشد باید به به یک دندانپزشک اطفال مراجعه کنید .