پولیپ دندان چیست ؟
پولیپ دندان یا پولیپ پالپ که به آن پالپیت هایپرپلازی مزمن یا پالپیت تکثیر شونده نیز گفته میشود، یک التهاب پالپی تکثیری است که به علت قرار گیری بافتهای جوان پالپ در معرض پوسیدگی گسترده اتفاق می افتد. این وضعیت نوعی پالپیت برگشت ناپذیر است که مزمن بوده و معمولا ماهیتا هیچ نشانه ای از خود بروز نمیدهد. پولیپ دندان با رشد بافت دانه ای (گرانولار) پوشیده با اپی تلیوم مشخص میشود و حاصل تحریک طولانی مدت بافتها است.
این رشد غیر طبیعی بافتها برگشت پذیر نیست و با درمان دارویی برطرف نمیشود. درمان متداول پولیپ پالپ دندان، درمان ریشه همراه با قرار دادن روکش دندان است. دندانی که به شدت تحت تاثیر پولیپ قرار گرفته باشد، باید کشیده شود. سپس با استفاده از پروتزهای دندانی مانند ایمپلنت زیبایی و عملکرد به دندان باز میگردد.
چرا پولیپ دندان تشکیل میشود؟
پولیپ دندان غالبا در اثر پوسیدگی در یک دندان بزرگ مانند دندان عقل و عدم درمان به موقع آن اتفاق می‌افتد. پولیپ دندان معمولاً در دندان آسیاب بزرگ دوم دائمی یا گاهی دندان آسیاب بزرگ اول دائمی ایجاد میشود. علت آن این است که معمولا این نوع دندانها بیشتر از دندان‌های دیگر در معرض پوسیدگی دندان قرار دارند و آسیب می‌بینند.
این وضعیت در شرایطی ایجاد میشود که دندانها در سنی که گردش خون هنوز در ریشه دندان به خوبی برقرار است، دچار پوسیدگی گسترده شده اند. این نشان می‌دهد در واقع این فرایند در اوایل زندگی (کودکی) شروع میشود اگر چه خود ضایعه ممکن است بعدها دیده شود. ادامه یافتن فعالیت باکتریهای مضر که باعث ایجاد پوسیدگی شده اند، منجر به ناراحتی و تورم پالپ داخل دندان میشود.
 |
حتما بخوانید : سدیشن یا بیهوشی در دندانپزشکی یعنی چه ؟ |
پولیپ دندان در اثر تحریک مکانیکی و باکتریایی پالپ دندان ایجاد میشود که در آن در اثر پوسیدگی یا صدمه فیزیکی گسترده تخریب گسترده تاج دندان اتفاق افتاده است. عوامل مکانیکی که باعث ایجاد پولیپ دندان می‌شوند شامل شکستگی دندان و نمایان شدن پالپ و یا از دست دادن ترمیم دندانی می‌باشد. معمولاً تمامی پوشش عاج در اثر تخریب دندان از بین می‌رود.
نمایان شدن بخش گسترده ای از بافت پالپ دندان در محیط دهان و هجوم باکتری‌ها به پالپ منجر به التهاب مزمن میشود که این وضعیت واکنش گرانولی شدن بافت را به دنبال دارد. واکنش هایپرپلازی بافت به علت خون رسانی زیاد و قدرتمند در پالپ دندان جوان و واکنش ایمنی مساعد که در مقابل نفوذ باکتری‌ها مقاومت بیشتری دارد اتفاق می‌افتد.
به علاوه از آنجایی که فضای بخش مرکزی دندان به دهان راه یافته و باز شده است، مواد ترشحی بافت ملتهب پالپ به راحتی در حفره دهان تخلیه میشود و در نتیجه به علت عدم محدودیت فضا، مایعات و فشار در داخل دندان تجمع نمی‌یابد. به همین علت نکروز بافتی در اثر تحت فشار قرار گرفتن رگهای خونی ریز که معمولاً در پالپیت برگشت ناپذیر مشاهده میشود، در اینجا اتفاق نمی‌افتد.
در دندان‌های جوان که نوک ریشه دندان باز است، خطر نکروز ثانویه پالپ و بسته شدن رگهای خونی کاهش پیدا می‌کند. وجود شبکه خون رسانی قدرتمند در بافت جوان پالپ یک مکانیسم محافظتی مهم در مقابل واکنش التهابی است که با افزایش سن تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
درمان پالپ دندان کودکان (پالپوتومی و پالپکتومی)
با چشم غیر مسلح نمی توان “پالپ” دندان را دید. پالپ قسمت مرکزی هر دندان است که از اعصاب، بافت و تعداد زیادی رگ های خونی تشکیل شده است، که با یکدیگر کار می کنند تا مواد غذایی ضروری و اکسیژن به دندان برسانند. پالپ از طرق مختلفی ممکن است آسیب ببیند. بسیار شایع است که پوسیدگی دندان یا آسیب تروماتیک در کودکان به بی پوشش ماندن پالپ دندان منجر می شود که التهاب دندان و درد آن را در پی دارد. درمان پالپ دندان کودکان تحت عناوین مختلفی شناخته می شود، از جمله: درمان ریشه، پالپوتومی، پالپکتومی و درمان عصب. هدف اصلی آن، درمان، احیاء و حفظ دندان عفونی است.
علائم نیاز به پالپ دندان
پالپ ملتهب و آسیب دیده بسیار خطرناک است . حتی اگر منبع درد قابل مشاهده نباشد ، مشخص است که باید کودک را نزد دندانپزشک برد . برخی از علائم نیاز دندان به درمان پالپ عبارتند از :
1- درد مدام بدون هیچ دلیل مشخص
2- درد هنگام شب
3- حساسیت به غذاهای داغ یا سرد
4- تورم یا قرمزی اطراف دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است
5- لق شدن و جابجایی بی دلیل دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است
گرچه هیچ یک از اینها به معنای ضرورت انجام فوری پالپوتومی نیست، اما احتمال انتخاب این گزینه ی درمان بالا است.
 |
حتما بخوانید : لقی دندان بزرگسالان چه علتی دارد |
چه زمانی درمان پالپ در کودکان ضرورت پیدا می کند؟
دندانپزشک پیش از هر پیشنهاد یا توصیه ای برای کشیدن دندان یا درمان پالپ آن، سن کودک، وضعیت و موقعیت دندان تحت تأثیر، و سلامت عمومی بیمار را بررسی می کند. اما از آنجا که عدم وجود هر یک از دندان ها می تواند پیامدهای بسیاری داشته باشد، تمام سعی خود را می کند تا دندان طبیعی را حفظ کند. از جمله این پیامدها عبارتند از:
- ممکن است طول قوس دندانی کوتاه شود.
- در صورت از دست رفتن دندان شیری، ممکن است دندان دائم فضای کافی برای رشد نداشته باشد.
- دندان مقابل در فک روبرو ممکن است جلوتر از حد معمول خود یا در جای نامناسبی رشد کند.
- ممکن است دندان های پرمولر نهفته باقی بمانند و به تدریج موجب بروز درد شوند.
- ممکن است دندان های به جا مانده جابجا شوند تا شکاف موجود را پر کنند.
- ممکن است زبان وضعیت نامناسبی به خود بگیرد.
به محض عفونت دندان شیری کودکان توسط باکتری، تنها راه ممکن، تخلیه ی پوسیدگی است که موجب عفونت پالپ شده است. در دندان های شیری اگر بتوانیم خیلی زود به وجود بیماری پی ببریم، می توانیم برای نجات دندان فرایند نسبتاً فوری انجام دهیم. حتی شاید نیاز باشد تنها بخشی از پالپ (بخش فوقانی آن) برداشته شود.
روش درمان پولیپ دندان
در طی این درمان دندانپزشک پس از ایجاد بی‌حسی موضعی و برداشتن پوسیدگی‌های موجود، پالپ باقیمانده و نسوج آلوده و عفونی را شستشو داده و خارج می‌کند. سپس کانال‌های دندان توسط وسایل خاصی گشاد شده و فرم داده شده وپس از خشک کردن پر می‌شوند. در صورتی که درمان ریشه بطور کامل و استاندارد انجام شود، از موفقیت بالای ۹۵ درصد برخوردار است.
لازم به ذکر است که دندان بعد از معالجه ریشه(عصب) هنوز زنده می‌ماند زیرا تغذیه خارجی آن از سمت بافتهای در برگیرنده هنوز ادامه دارد. البته این زنده ماندن به معنای آن نیست که دندان مثل دیگر دندانها به تحریکات حرارتی و الکتریکی پاسخ مثبت دهد. معمولاً مقداری درد و ناراحتی گذرای خفیف تا متوسط به دنبال از بین رفتن بی‌حسی تا چند روز وجود داشته که با تجویز مسکن‌های ضدالتهاب تسکین می‌یابد. غالباً ناراحتی و درد آن‌چنان نیست که مانع فعالیت‌های روزانه شود. در مواردی که درد زیاد است می‌توانید با دندانپزشک معالج تماس بگیرید.
یکی از علل عدم مراجعه افراد جهت انجام این درمان‌ها ترس بی‌مورد القاءشده توسط اطرافیان است. امروزه با ارائه مواد بی‌حسی قوی و ابزار وتکنیک‌های پیشرفته، درد حین درمان ریشه به حداقل کاهش یافته است. در صورتی که فرد هنوز به دلایلی ترس از این درمان دارد، می‌توان با روش‌های مختلف آرام‌بخشی و یا حتی بیهوشی تحت درمان قرار گیرد.
سابقاً دندان‌هایی که درمان ریشه می‌شدند به مرور تیره‌تر می‌گشتند ولی امروزه با پیشرفت‌های تکنیکی احتمال این تغییر رنگ ناچیز بوده و اگر اتفاق افتاد نیز با استفاده از روش‌های سفیدکردن و یا روکش‌های چینی و لامینت می‌توان با آن مقابله کرد.
نحوه ترمیم تاج دندان بستگی به نسج باقیمانده و دندان مبتلا دارد. در دندان‌هایی که متحمل نیروهای سنگین جویدن هستند و یا پوسیدگی آنها شدید بوده، توصیه میگردد که با ترمیم‌های مطمئن‌تری چون روکش‌های فلزی و چینی بازسازی شوند.
