دندانپزشک کودکان کیست ؟

دندانپزشک کودکان شامل بهداشت دهان و دندان از کودکی تا ۱۰ سالگی می شود. دندانپزشک کودک اصولا در زمینه سلامت دهان و دندان، مراقبت های ویژه کودکان و سلامت لثه ها در مراحل مختلف کودکی تخصص دارند. کودکان اصولا در ۶ ماهگی دندان های شان شروع به درآمدن می کند. در ۶-۷ سالگی دندان های شیری شان شروع به ریختن می کند و دندان های دائمی جایگزین انها می شود.

در صورت عدم مراقبت صحیح از دندان کودکان نیز دچار زوال دندان و بیماری هایی می شوند که در کل عمر باعث درد و ناراحتی شان می شود. امروزه پوسیدگی دندان کودکان ۵ برابر بیشتر از آسم است.

تفاوت دندان پزشکی عمومی با دندانپزشک کودکان

با اتمام دوره عمومی رشته ی دندانپزشکی و کسب مدرک دندانپزشکی عمومی، دندانپزشک می تواند کار خود را با ارائه خدمات ترمیمی به بیمارانی در هر رنج سنی آغاز کند. با این حال، مانند پزشکان عمومی، دندانپزشکان عمومی نیز در برخی مواقع پیچیده می بایست کودک را به یک متخصص کودکان ارجاع دهند. دندانپزشکان کودکان با استاندارد های جداگانه تعلیم دیده اند و اطلاعات کامل و جامعی درباره نیاز های خاص کودکان و نوجوانان مانند درمان های فلورایدی و سیلانت دندان دارند.

دندانپزشک کودکان بر مراقبت های پیشگیرانه تاکید دارد و متخصصان این رشته والدین را تشویق می کنند که کودک خود را از سنین پایین به دندانپزشکی بیاورند. مراجعه مرتب به دندانپزشک کودکان از سنین پایین به درمان زود هنگام پوسیدگی های دندان و بیماری لثه (پریودنتیت) کودک کمک می کند.

دندانپزشک کودکان چه خدماتی را ارائه می دهد؟

دندانپزشکی کودکان خدمات جامعی را در زمینه کودکان ارائه می دهند که شامل:

• آزمایشات سلامت دهان و دندان نوزادان که شامل ارزیابی احتمال پوسیدگی دندان های مادر و نوزاد می باشد.
• مراقبت های پیشگیرانه که شامل تمیز کردن، درمان های فلورایدی همزمان با توصیه های تغذیه ای می باشد.
• مشاوره درباره عادات غلط کودکان (مانند عادت مکیدن انگشت شست)
• ارزیابی ها و درمان های اولیه برای صاف کردن دندان ها و اصلاح مشکلات بایت (ارتودنسی)
• ترمیم نقص ها یا پوسیدگی های دندان
• تشخیص برخی شرایط دهان و دندان که می توانند مرتبط با بیماری هایی مانند دیابت، اختلالات قلبی (مادرزادی)، کام شکاف دار، آسم، تب یونجه و اختلال بیش فعالی (کم توجهی) باشد.
• کنترل بیماری های لثه و بیماری هایی مانند زخم معده
• درمان آسیب های دهانی (شامل شکستگی، افتادن یا لق شدن دندان ها)

مطالعات نشان داده اند که هر چه سن کودک در اولین مراجعه به دندانپزشک کودکان کمتر باشد، احتمال داشتن تجربه خوب از دندانپزشکی و نترس بودن وی در ملاقات های بعدی بیشتر خواهد شد. دندانپزشکان کودک در واقع آموزش دیده اند تا به کودک حس آرامش و امنیت دهند.

درمان زود هنگام دندان های کودکان، به دندانپزشک کودکان این امکان را می دهد که نشانه های اولیه بیماری هایی نظیر آندربایت، کراس بایت یا اُوربایت را بیابند. مانند همه بیماری های دیگر، هرچه زودتر درمان را شروع کنید، سریع تر می توانید به نتیجه برسید. از جمله خدمات دیگر تخصصی میتوان به :

1- روکش‌های استیل ضد زنگ

روکش‌های استیل ضد زنگ به منظور بازسازی دندان‌هایی که پوسیدگی شدید دارند و نیز برای نگه داشتن پُرکردگی‌های سفید رنگ دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر پوسیدگی‌ دندان‌های قسمت عقب دهان درمان نشود، ممکن است آسیب‌های شدیدی به مینا، عاج و حتی عصب (مغز) این دندان‌ها وارد شود.

در چنین مواردی دندان‌های آسیب‌دیده را نمی‌توان با مواد همرنگ دندان پُر کرد، بلکه باید حتماً از روکش‌هایی از جنس استیل ضد زنگ برای بازسازی و ترمیم آن‌ها استفاده کرد. این روکش‌های نقره‌ای رنگ که مطابق با شکل دندان کودک ساخته می‌شود، بر روی دندان‌های شیری کودک چسبانده می‌شود تا از آسیب‌دیدگی بیشتر این دندان‌ها جلوگیری کند تا زمان طبیعی افتادن آنها فرا برسد.

حتما بخوانید : رویش دندان و اهمیت مراقبت از آن

2- پر کردن با مواد همرنگ دندان

از روش پر کردن با مواد همرنگ دندان برای ترمیم دندان‌های جلو یا عقب دهان و یا هر قسمتی که از نظر زیبایی ظاهری اهمیت داشته باشد، استفاده می‌شود. کامپوزیت‌های دندانی نیز برای ترمیم دندان‌های شکسته یا قسمت‌های پوسیده دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. رنگ مواد کامپوزیتی به گونه‌ای تنظیم می‌شود که حداکثر نزدیکی را با رنگ طبیعی دندان‌ها داشته باشد.

3- تمیز کردن دندان‌ها

متخصص دندانپزشکی کودکان در یک جلسه ویزیت دندانپزشکی ابتدا شرح حال و سابقه پزشکی کودکتان را همراه با شما بررسی می‌کند. این کار برای اطمینان از آن است که پزشک اطلاعات کافی در مورد وضعیت سلامت عمومی کودک شما را دارد و بنابراین شامل مرور عواملی که باعث نگرانی از وضعیت دهان و دندان کودک شما شده است، خواهد بود.

سپس دهان و دندان کودک شما به طور کامل مورد معاینه قرار می‌گیرد و پس از آن، دندان‌ها کاملاً تمیز می‌شوند تا پلاک و جرم (رسوبات سخت روی دندان‌ها) که می‌توانند باعث پوسیدگی دندان و ایجاد بیماری‌های لثه شوند، به طور کامل تمیز گردد. بعد از تمیز کردن دندان‌ها بر روی آن‌ها فلوراید مالیده می‌شود تا مینای دندان را تقویت و از پوسیدگی نواحی ضعیف‌شده آن جلوگیری کند.

4- فلوراید تراپی

پوسیدگی دندان هنگامی اتفاق می‌افتد که قسمتی از ترکیبات معدنی موجود در مینای دندان ضعیف شود یا از بین برود. فلوراید باعث تقویت این لکه‌های پوسیدگی و تأمین مجدد مواد معدنی در آنها می‌شود و به این ترتیب از پوسیدگی بیشتر دندان‌ها جلوگیری می‌کند. به این منظور دندانپزشکی کودکان هر 6 ماه تا یک سال یک بار با استفاده از فلوراید تراپی دندان‌های کودکمان را در برابر پوسیدگی‌ها مقاوم‌تر خواهد کرد.

درمان های فلورایدی روشی موثر و ایمن برای محافظت از دندان های در حال رشد کودکان در برابر پوسیدگی دندان می باشد. در این درمان، دندانپزشک کودکان مقداری از فلوراید را روی سطح دندان های کودک قرار می دهد تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

5- خرابی دندان‌ها

خرابی دندان (پوسیدگی) یک بیماری پیش‌رونده است که اغلب از سنین کودکی آغاز می‌شود. باکتری‌هایی که به طور طبیعی در محیط دهان زندگی می‌کنند، با قندهای حاصل از ذرات غذا و نوشیدنی‌ها واکنش می‌دهند و یک ماده اسیدی تولید می‌کنند که به تدریج مینای دندان‌های کودک شما را از بین می‌برد و می‌تواند حتی به بافت‌های حساس لثه نیز آسیب برساند. در مورد خرابی دندان‌ها نیز درمان زودهنگام، یک نکته کلیدی محسوب می‌شود.

دندانپزشک کودکان شما می‌تواند به محض آنکه نشانه‌ای از خرابی دندان مشاهده شد، آن را با استفاده از مواد همرنگ دندان پُر کند. اگر پوسیدگی دندان خیلی عمیق باشد، ممکن است نیاز به عصب‌کشی و روکش کردن با روکش‌های استیل ضد زنگ و یا حتی کشیدن داشته باشد.

6- درمان ارتودنسی پیشگیری

برای بررسی وضعیت رشد دهان و دندان کودک شما هیچ گاه زود نیست. متخصص دندانپزشک کودکان می‌تواند هر گونه مشکل یا ناهنجاری از قبیل شلوغی، بی‌نظمی یا کجی دندان‌ها و یا مشکلات فک را خیلی زود تشخیص بدهد و درمان‌ها و مداخلات لازم را برای هدایت دندان‌ها در همان زمان در آمدن و رشد اولیه آن‌ها انجام دهد. ارتودنسی پیشگیری می‌تواند از بروز مشکلات شدیدتر و نیاز به استفاده از درمان‌های پیچیده‌تر در آینده جلوگیری کند.

7- کشیدن دندان

کشیدن دندان فقط به عنوان آخرین گزینه در مواردی که شدت آسیب‌دیدگی دندان خیلی زیاد باشد، استفاده می‌شود. اگر یکی از دندان‌های آسیاب شیری کودک کشیده شود، در جای خالی آن یک نگهدارنده قرار داده می‌شود.

8- عصب‌کشی     

عصب‌کشی دندان روشی برای درمان عفونت اعصاب و رگ‌های خونی در مغز دندان است. این عمل معمولاً به دو دلیل برای کودکان لازم می‌شود: یکی به خاطر پوسیدگی شدید دندان (خرابی دندان) و دیگری به خاطر مصدومیت یا شکستگی دندان‌ها.

9- سیلانت تراپی

سیلانت‌ها پوشش‌های پلاستیکی نازک و سفید رنگی هستند که بر روی سطح جونده دندان‌های عقب دهان گذاشته می‌شوند و کارآیی بالایی در پیشگیری از پوسیدگی دندان دارند. پلاک‌ها و باکتری‌های موجود در دهان اغلب می‌توانند در داخل شکاف‌ها و شیارهایی که به طور طبیعی بر روی سطح جونده دندان‌ها وجود دارد، تجمع کنند.

این شیارهای کوچک در واقع آسیب‌پذیرترین قسمت دندان‌های کودکان و نوجوانان در برابر پوسیدگی‌ هستند و حتی فلوراید تراپی نیز فایده چندانی برای تقویت آن‌ها ندارد. اما سیلانت‌ها و فلوراید با همدیگر می‌توانند کارآیی بالایی در جلوگیری از پوسیدگی دندان داشته باشند. سیلانت‌ها در صورتی که به طور صحیح از آن‌ها نگهداری و مراقبت شود، می‌توانند به مدت 5 تا 10 سال دوام داشته باشند.

10- نگهدارنده‌ها

از نگهدارنده‌ها در مواقعی استفاده می‌شود که یک دندان شیری به طور دائمی از بین برود یا کشیده شود. این نگهدارنده‌ها به منظور حفظ فضای لازم برای رشد دندان‌های دائمی در آینده استفاده می‌شوند. چرا که اگر این فضا نگه داشته نشود، دندان‌های مجاور آن به سمت این فضای خالی منحرف شده و در آینده از رشد دندان دائمی در جایگاه درست خود جلوگیری می‌کند. هنگامی که دندان دائمی کودک در جای دندان کشیده شده در می‌آید و شروع به رشد می‌کند، نگهدارنده نیز از دهان کودک شما برداشته می‌شود.

اهمیت دندان‌های شیری

شاید بسیاری از شما تصور می‌کنید حالا که قرار است دندان‌های شیری بیفتند، پس اهمیت زیادی ندارند و لازم نیست خیلی نگران مراقبت و محافظت از آنها باشید. به همین علت هنگامی که دندانپزشک می‌گوید باید دندان شیری کودک ترمیم شده یا تحت درمان ریشه قرار بگیرد والدین تعجب می‌کنند چرا که ممکن است کشیدن دندان گزینه معقولتر و راحت‌تری به نظر برسد.

یادتان باشد بدن انرژی خود را صرف کار بیهوده نمی‌کند بنابراین اگر دندان‌های شیری در می‌آیند حتماً وظیفه ‌ای بر عهده دارند و باید تا زمان طبیعی جایگزینی با دندان‌های دائمی، وظیفه خود را انجام دهند. مهم‌ترین کاری که دندان‌های شیری انجام می‌دهند جویدن غذا است. گوارش از دهان شروع می‌شود بنابراین هنگامی که لقمه را در دهان می‌گذارید باید به خوبی آن را بجوید و با جریان بزاق دهان مخلوط کنید. اگر یک یا چند دندان خود را از دست داده باشید نمی‌توانید به درستی غذا را بجوید.

عملکرد مهم دیگر دندانها، صحبت کردن و تلفظ صحیح می‌باشد. اگر جای یک یا چند دندان خالی باشد ممکن است تلفظ کلمات و حروف با مشکل مواجه شود. دندان‌های شیری باعث شکل ‌گیری و رشد استخوان فک می‌شوند و فضا برای دندان‌های دائمی حفظ می‌شود. اگر دندان شیری زودتر از موقع بیفتد، جای آن توسط دندان‌های دیگر اشغال شده و فضای کافی برای بیرون زدن دندان دائمی زیر آن باقی نمی‌ماند. علاوه بر همه اینها لبخند بی ‌دندان برای کودکان ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس و تمسخر هم‌کلاسی‌ها شود.

بنابراین:

تمام تلاش دندانپزشک کودکان در حفظ دندان‌های شیری و پیشگیری از پوسیدگی و صدمه دیدن آن‌ها است. در صورت بروز پوسیدگی باید فوراً دندان پر شده یا در صورت گسترش پوسیدگی، روکش شود. اگر پوسیدگی به بخشی از پالپ (بخش مرکزی دندان که حاوی عصب و رگ خونی است) رسیده باشد درمان ریشه انجام می‌شود تا دندان حفظ شود.

در صورتی که آسیب دیدگی فراتر از این باشد چاره ‌ای به جز کشیدن دندان نیست اما باز هم نمی‌توان جای دندان را خالی گذاشت. اگر مدت زمان زیادی تا بیرون زدن دندان دائمی مانده باشد، باید با کمک دندان مصنوعی یا فضا نگه دار، جای خالی حفظ شود تا وقتی که دندان دائمی می‌خواهد بیرون بزند فضای کافی داشته باشد.

اگر دندان دائمی فضای کافی نداشته باشد در زیر لثه گیر کرده و ممکن است تنها بخشی از آن بیرون بزند و یا اصلاً بیرون نزند (نهفتگی دندان). همچنین ممکن است هنگام تلاش برای بیرون آمدن، از جایگاه نامناسبی بیرون بزند و یا باعث فشار بر ریشه دندان‌های مجاور و از بین رفتن آنها شود. بنابراین برای سلامت دندان‌ها باید خود دندان‌های شیری و یا حداقل جای خالی دندان‌های شیری را حفظ کنید.

حتما بخوانید : تاخیر در رویش دندان شیری

سن مناسب برای مراجعه به دندانپزشک کودکان

اولین جلسه ملاقات با دندانپزشک کودکان در اولین سال تولد کودک انجام می‌شود. به هر حال در بهترین شرایط ملاقات منظم با دندانپزشک کودکان برای اتخاذ اقدامات لازم از زمان شروع رشد اولین دندان‌های کودک در سنین بین شش تا دوازده ماهگی می‌بایست آغاز شود. توجه داشته باشید کودکانی که دندان‌های سالم داشته باشند بهتر می‌توانند غذا خورده و رشد کنند، واضح‌تر صحبت می‌کنند و به خاطر طرح لبخند خود از اعتماد به نفس بیشتر برخوردار می‌باشند.

چگونه کودک را برای ملاقات با دندانپزشک کودکان آماده کنیم

انتخاب یک دندانپزشک کودکان علاقه‌مند به کار کردن با کودکان و مطبی که از تجهیزات و امکانات مناسب در این رابطه برخوردارباشد از اهمیت بالایی برخوردار است. در هنگام صحبت با کودک درباره لزوم ملاقات با دندان‌پزشک لازم است این کار با حالت طبیعی و به زبان ساده انجام گیرد. همچنین بهتر است با ارائه دیدگاه‌های مثبت در ارتباط با لزوم این کار کودک تشویق به مراقبت از وضعیت دندان‌ها و دنبال کردن توصیه‌های دندان‌پزشک شود. در این زمان لازم است والدین کلمات دارای بار معنایی منفی همچون «سوراخ کردن»، «آسیب»، و «سوزن» را در هنگام صحبت کردن با کودک استفاده نکنند.

به این منظور می‌توان به کودک توضیح داد که جلسات ملاقات با دندان‌پزشک بخشی از فرآیند عادی رشد بوده و از نقش موثر در سالم و درخشان باقی ماندن دندان‌ها برخوردار است. به این ترتیب اختصاص زمان لازم برای ارائه توضیح به کودک و نیز تشریح روش‌های مناسب مراقبت از بهداشت دهان و دندان همچون مسواک زدن مناسب، ملاقات منظم با دندان‌پزشک، نخ دندان کشیدن، و انتخاب رژیم غذایی مناسب از اهمیت خاص برخوردار است.

علاوه بر این بهتر است زمان‌بندی لازم برای ملاقات به موقع با دندانپزشک کودکان در هنگامی انجام شود که کودک به خوبی استراحت کرده باشد. توجه داشته باشید در هر حالت توضیح شرایط ملاقات با دندان‌پزشک به کودک به نحو صحیح از نقش موثر در ایجاد ذهنیت مناسب برای کودک برخوردار می‌باشد.