زیبایی یکی از نعمت های خدادادی است که لازم است به هر شکلی حفظ و نگهداری شود. دندان ها نیز قسمتی از بدن هستند که علاوه بر سالم بودن، زیبایی آنها اهمیت به سزایی در ظاهر شخص و حتی نحوه گفت و گو و ارتباط برقرار کردن با دیگران دارد. لبخندی که با دندان های ردیف و سفید زده شود، به طور مسلم از دندان هایی نامنظم زیباتر و جذاب تر خواهد بود و مخاطب را بیشتر به خود جذب می کند.
ارتودنسی چیست ؟
ارتودنسی دندان روشی برای بهبود عملکرد وضعیت و ظاهر دندان ها می باشد. ارتودنسی در لغت به معنی ردیف کردن دندان ها است اگر دندان ها به هر دلیل (کوچک بودن فک یا کجی دندان) روی هم افتاده باشند و یا هم تراز نباشند ، جویدن یا گاز گرفتن با دشواری صورت می گیرد همچنین نظافت دندان های روی هم قرار گرفته با سختی زیادی همراه است. دندان های با فاصله و غیر هم تراز نیز از نظر زیبایی و عملکرد هم مشکلات خاص خود را دارند.
علت فاصله دندانی چیست ؟
در اغلب موارد علت فاصله دندانی ژنتیکی است. مثلا فردی ژن دندان های کوچک را از یکی از والدین و ژن فک بزرگ را از یکی دیگر از والدین به ارث برده است. به طور قطع در این فرد فضای زیادی برای دندان ها وجود دارد و دندان ها از هم فاصله غیر طبیعی دارند .
از دلائل دیگر فاصله دندانی می توان به بیماری های لثه و نسوج نگه دارنده دندان ها و نداشتن بعضی از دندان های انتهایی نیز اشاره کرد . البته متخصص ارتودنسی شما قبل از بستن فاصله بین دندان ها اقدام به جلوگیری از پیشرفت بیماری لثه و معالجه آن خواهد کرد .
عادات بد و نامناسب مانند استفاده از خلال دندان به جای نخ دندان و یا ناخن زدن در بین فواصل دندان ها باعث باز شدن بیش از حد فاصله قابل قبول دندانی می شود .
روش‌های متداول ارتودنسی
1- ارتودنسی ثابت
بریس‌های استاندارد از سیم‌ها و براکت‌های فلزی تشکیل می‌شود که روی دندان‌ها ثابت می‌شود تا آنها را با اعمال نیرو به سمت موقعیتی بهتر هدایت کند. جابجا کردن دندان‌ها فرایندی زمان‌بر است و سیم‌ها و براکت‌ها باید به طور منظم توسط متخصص دستکاری و تنظیم شود.
بریس سرامیکی جایگزینی شفاف برای بریس فلزی است و چون همرنگ دندان است جلب توجه نمی‌کند. بریس سرامیکی از مواد شیشه‌ای نیمه‌شفاف ساخته می‌شود، براکت‌ها لک نمی‌شود و تغییر رنگ نمی‌دهد، بریس تا پایان درمان ظاهر اولیه خود را حفظ می‌کند.
2- ارتودنسی دیمون
ارتودنسی دیمون از تکنولوژی متفاوتی بهره می‌گیرد، سازو کار لغزشی کشویی، جایگزین براکت‌های سیمی معمول و کش می‌شود. در نتیجه درمان کوتاه‌تر و مراحل آن سریع‌تر می‌شود، بیمار در طول درمان راحت‌تر است. سیستم دیمون نیروهای قوی‌تری را به دندان‌هایی وارد می‌کند که بی نظمی آنها شدیدتر است. از آنجایی که بخش‌های سرامیکی و استیل ضدزنگ وضوح کمتری دارند، بیمارانی که نگران نظر اطرافیان درباره انجام دادن ارتودنسی هستند، ارتودنسی دیمون را ترجیح می‌دهند.
3- ارتودنسی لینگوال
تعداد قابل توجهی از مراجعین ارتودنسی بزرگسالانی هستند که ترجیح می‌دهند اطرافیان متوجه تحت درمان بودن ایشان نشوند و بتوانند روابط اجتماعی خود را بدون مشکل دنبال کنند. بنابراین جای تعجب ندارد که محبوبیت روش‌های ارتودنسی نامرئی در میان بزرگسالان و نوجوانان رو به فزونی است.
وسایل ارتودنسی لینگوال (Lingual) پشت دندان‌ها قرار داده می‌شود و بنابراین عملاً نامرئی است. سازو کار ارتودنسی لینگوال (پشت زبانی) و ارتودنسی فلزی یکسان است، با این تفاوت که سیم‌کشی این بار پشت دندان است. عادت کردن به بریس لینگوال زمان بیشتری می‌برد و هزینه آن نیز به دلیل ساخت سفارشی آنها بالاتر است، اما گزینه بهتری برای بیمارانی است که به هر دلیلی نمی‌خواهند دیگران متوجه درمان ارتودنسی‌شان بشوند.
4- بریس خودباز و بسته شونده
بریس خودباز و بسته شونده سیستم منحصر به فردی دارد که ضرورت استفاده از کش یا فلز را از بین می‌برد و سایش روی دندان‌ها را کاهش می‌دهد. به این ترتیب نیروهای وارده بر روی دندان‌ها خفیف‌تر می‌شود و ضرورت دستکاری و تنظیم کاهش می‌یابد. به علاوه نگهداری از این نوع بریس و تمیز کردن آن آسان‌تر است و بدون کشیدن دندان می‌توان مشکلات بیشتری را درمان کرد.
 |
حتما بخوانید : ارتودنسی متحرک مزایا و معایب آن |
5- ارتودنسی نامرئی
پلاک شفاف ارتودنسی نامرئی به تدریج دندان‌ها را به سمت موقعیت بهتر حرکت می‌دهد. در این روش از مجموعه پلاک‌های پلاستیکی شفافی استفاده می‌شود که به خوبی روی دندان می‌نشیند. به جای آن که سیم‌ها هر چند هفته یک بار سفت شود، پلاک جدیدی در اختیار بیمار قرار داده می‌شود تا دندان‌ها به تدریج مرتب شود. البته بیمار باید به طور تمام وقت به جز هنگام غذا خوردن، مسواک زدن یا نخ کشیدن از پلاک استفاده کند. پلاک زمانی دندان‌ها را صاف می‌کند که روی آنها قرار داده شود.
سیستم‌های متفاوتی برای ارتودنسی نامرئی وجود دارد که لبخندی زیبا را به ارمغان می‌آورد:
کوییک استریت (Quick Straight )
اینویزیلاین
سی فست (CFast)
پلاک اینمان (Inman Aligners)
دندانپزشک نوع مناسب بریس و ارتودنسی را به بیمار توصیه می‌کند.
6- ارتودنسی متحرک
متخصصین ما گاهی ارتودنسی متحرک را برای اصلاح اختلال‌های بایت و تاثیر بر رشد فک کودکان و انواع پلاک نگهدارنده توصیه می‌کنند. زمانبندی و مهارت در استفاده از ارتودنسی متحرک شرط لازم موفقیت درمان است، بنابراین دندانپزشک توصیه‌های لازم برای استفاده از بریس را به والدین کودک اطلاع می‌دهد. اگر چه بیمار می‌تواند پلاک ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کند، اما ارتودنسی متحرک زمانی نتیجه‌بخش است که طبق دستور دندانپزشک از آن استفاده شود. امروزه وسایل متحرک پیشرفته‌تری برای نوجوانان و بزرگسالان در دسترس است.
مراحل ارتودنسی چگونه انجام می گیرد؟
هر کدام از مراحل ارتودنسی دندان شامل چند اقدام دندانپزشک می‌باشد که به طور کامل به شرح آن می پردازیم.
1- رادیوگرافی و قالب‌گیری
معمولاً عکس رادیوگرافی پانورامیک دهان (عکس همه دندان‌ها) و عکس هر یک از دندان‌ها به صورت جداگانه لازم است.
متخصص ارتودنسی دندان قالب‌هایی را از دندان‌های فک بالا و سپس فک پایین تهیه می‌کند. هنگام قالب گرفتن حس می‌کنید که دهانتان با ماده بتونه مانند پر شده است، این مرحله زمان کوتاهی می برد.
2- اقدامات اولیه
دندانپزشک پس از بررسی تصاویر رادیوگرافی و قالب‌ها، برنامه درمانی مناسب فرد را طرح ریزی می‌کند. چنانچه فضای بین دندان‌های خاصی خیلی کم باشد، ممکن است نیاز به استفاده از جداکننده‌های فلزی یا پلاستیکی ما بین دندان‌هایتان، قبل از ادامه مراحل دیگر ارتودنسی، داشته باشد.ممکن است نیاز باشد تعدادی از دندان‌هایتان را بکشید. در برخی موارد در طول روند درمان و نه در آغاز آن، این امر لزوما باید انجام شود. هر گونه مشکل دندان ها باید قبل از قرار دادن بریس درمان گردد؛ حفره‌های پوسیدگی پر شود و تمامی مشکلات رفع شود.
ممکن است نیاز باشد تعدادی از دندان‌هایتان را بکشید. در برخی موارد در طول روند درمان و نه در آغاز آن، این امر لزوما باید انجام شود.دندان‌های بیمار باید کاملاً تمیز شوند. اگر دندان‌های حساسی دارید، حداقل به مدت دو هفته از خمیردندان ضدحساسیت استفاده کنید تا حساسیت دندان ها قبل از شروع ارتودنسی دندان برطرف شود.
3- قرار دادن بریس
دندانپزشک یا دستیار دندانپزشک، دندان‌ها را خشک می‌کند و آنها را با اسید سفید کننده مخصوصی، جهت اتصال با سیمان نگهدارند براکت ها آماده می کند. سعی کنید این اسید را روی زبانتان نگه ندارید.
براکت‌ها روی دندان‌ها قرار داده می‌شوند و خیلی سریع، نور پلاسما با شدت بالا روی سطح براکت تابانده می‌شود تا اتصال صورت گیرد.
سیم قوسی از بین تمام براکت‌ها به نحوی می‌گذرد که به گونه ها فشار وارد نکند. اگر احساس کردید که سیم ارتودنسی دندان درون گونه‌تان فرو می‌رود به دندانپزشک بگویید تا سیم را کوتاه کند.کش‌های کوچکی روی براکت‌ها قرار می گیرد تا آنها را روی سیم نگه دارد و حس فشار ایجاد کند. قابل ذکر است در صورت استفاده از براکت‌های دیمون نیازی به استفاده از کش نیست.
4- تنظیم ارتودنسی دندان در هر ماه یکبار
بریس را باید هر 4 تا 6 هفته یکبار مجددا تنظیم کرد. در این مراجعه‌ها که زمان کمی طول می کشد، پزشک کش‌های قبلی (قطعه‌های مسدود کننده) و گاهی سیم را نیز درمی‌آورد. ممکن است این کار کمی دردناک باشد که دلیل آن بیش از هر چیز وارد شدن فشار روی دندان‌ها است. پس از تنظیم، دندان‌ها تا چند ساعت یا چند روز درد خواهد کرد. در طول این مدت، غذای نرم میل کنید. تا زمان مراجعه بعدی، درد دندان‌ها کاملاً از بین رفته است.
 |
حتما بخوانید : دندان اضافه کودکان را چه کنیم ؟ |
5- درآوردن بریس
درآوردن بریس راحت و سریع انجام می‌شود. دندانپزشک هنگامی که زمان درآوردن بریس فرا برسد، قوس پشت بریس‌ها را با سیم‌چین مخصوص می‌برد و به این ترتیب پیوند متصل کننده بین براکت و دندان از بین می‌رود. این حرکت علیرغم صدای بلندش، دردی را به وجود نمی‌آورد. همه ی براکت‌ها از روی دندان‌ها جدا می‌شوند و لایه‌ای از پلاستیک پیوندی را روی دندان به جا می‌گذارند. سپس دندانپزشک با استفاده از یک وسیله دستی با سرعت بالا پلاستیک را از روی دندان‌ها تمیز کرده و تمام محل‌های برداشتن پلاستیک را با مینا پوشش می‌دهد و در نهایت پولیش می‌کند.
6- قرار دادن پلاک
ماه‌ها یا سال‌ها وقت و هزینه هنگفتی را صرف کرده‌اید، رنج و دردسرها را تحمل کرده اید تا دندان‌هایی صاف و مرتب داشته باشید و به تازگی از تحمل آن در دهان راحت شده‌اید. اما در واقع این پایان کار نیست چون باید پلاک بگذارید تا دندان‌ها در موقعیت جدیدشان باقی بمانند.
استفاده از پلاک طبق تجویز دندانپزشک، به ویژه ظرف یک سال نخست پس از جداکردن بریس، اهمیت زیای دارد، زیرا تقریبا 9 ماه طول می‌کشد تا رباط‌های اطراف دندان موقعیت جدیدشان را حفظ کنند. اگر از پلاک به طور منظم استفاده نکنید، دندان‌هایتان دوباره جابه‌جا خواهد شد. بسیاری از افراد پس از گذشت یک سال تنها شب‌ها، آن هم چند شب در هفته، از پلاک استفاده می‌کنند.
بهترین زمان برای انجام ارتودنسی
در سنینی که دندان‌های شیری در حال افتادن هستند و دندان‌های دائمی شروع به رویش می‌کنند معمولاً توجه والدین به مرتب یا نامرتب بودن دندان‌ها جلب می‌شود. معمولاً بهتر است اولین ویزیت جهت تشخیص زودرس مشکلات در سن ۸ سالگی انجام شود، زیرا بسته به نوع مشکلات دندانی و فکی، در مواردی نیاز به شروع زود هنگام درمان‌های متحرک می‌باشد و در موارد دیگر می‌توان درمان متحرک را تا سن ۱۰ سالگی به تعویق انداخت که تشخیص این نکته بر عهده متخصص ارتودنسی می‌باشد. معمولاً سن شروع درمان نوع ثابت حدوداً ۱۲-۱۴ سالگی است، که با استفاده از سیم‌های ثابت و براکت مخصوص انجام می‌شود و دندان‌ها به فرم ایده‌آل در می‌آیند.
گاهی علاوه بر مشکلات نامرتبی دندانی، مشکلات فکی نیز وجود دارد که در این موارد جراح فک و صورت به کمک ارتودنتیست می‌آید و یک درمان مشترک به نام Ortho surgery (شامل ارتودنسی و جراحی فک) انجام می‌شود.
با توجه به پیشرفت علم دندانپزشکی در این رشته افراد تا سنین ۳۰ الی ۴۰ سالگی نیز می‌توانند با درمان ارتودنسی به فرم دلخواه دندان‌های خود برسند.
هزینه ارتودنسی دندان چه مقدار است ؟
هزینه درمان ارتودنسی به فاکتورهای متعدد بستگی دارد که برای مثال در این رابطه می توان به نوع درمان ارتودنسی، شدت ناهنجاری های فکی و دندان بیمار، و مدت درمان ارتودنسی اشاره کرد. در طول جلسه مشاوره، متخصص ارتودنسی پس از تعیین روش درمان و تخمین مدت زمان و نحوه انجام درمان، در مورد هزینه های ارتودنسی به شما اطلاعات کامل را ارائه خواهد کرد.همچنین نوع و میزان اصلاحاتی که لازم است توسط ارتودنتیست بر روی دهان و دندان شما صورت گیرد، می تواند تاثیر زیادی بر هزینه های نهایی این روش داشته باشد. در زیر به چند عامل اشاره شده است:
سن بیمار و میزان کار پایه که لازم است قبل از ارتودنسی انجام شود، از عوامل مهم می باشد. چنانچه در ابتدا باید دندان های شیری، دندان های عقل و یا سایر دندان ها کشیده شوند، هزینه ی درمانی افزایش خواهد یافت.
عامل دیگری که در هزینه ی ارتودنسی تاثیر می گذارد، مدت زمانی است که شما به استفاده از دستگاه ارتودنسی نیاز دارید. واضح است که هرچه زمان استفاده از دستگاه ارتودنسی بیشتر باشد، به مراقبت و تنظیم بیشتری نیاز دارد، در نتیجه هزینه ی شما افزایش خواهد یافت.
