دندان دائمی

دندان‌ دائمی ، مجموعهٔ ثانویهٔ دندانی شامل ۳۲ دندان هستند که رویش آن‌ها از پنج تا هفت‌سالگی آغاز و در 17 تا 23 سالگی با رویش دندان‌های آسیای سوم، یا دندان‌های عقل، کامل می‌شود. اولین دندان دایمی در سن ۶ سالگی رویش پیدا می‌کنند. نکته بسیار مهم و کلیدی آن است که دندانهای دائمی آسیاب بزرگ در فضایی رویش پیدا می‌کنند که قبلاً دندان شیری در آن محل وجود نداشته‌ است این مسئله باعث می‌شود عده‌ای از والدین تصور کنند که این دندان شیری است و بنابراین اهمیت کافی به آن ندهند.

چه زمانی باید دندان های شیری بیافتد؟

پیش بینی طول عمر دندان های شیری دشوار است. اما فرض بر آن است که طول عمر دندان های شیری یک دهه می باشد. با این حال اگر دندان دائمی در جای خود قرار نگرفته و آماده ی رشد و بیرون آمدن نباشد و دندان شیری را تحریک نکند، دندان شیری عمر بیشتری خواهد داشت. البته گاهی دندان های شیری بدون تحریک دندان دائمی نیز می افتند.

اگر دندان های دائمی رشد نکرده و یا این که درون لثه قرار داشته اما در نمی آیند، دندان پزشک باید وارد عمل شده تا ببیند چه چیزی در حال اتفاق افتادن است. در مواردی که دندان دائمی در محل خود به صورت طبیعی رشد کرده اما از لثه بیرون نمی آید، موقعیت قرارگیری و زاویه ی دندانِ پدیدار نشده نسبت به سایر دندان های دائمیِ رشد کرده، تعیین می کند

که دندان پزشک چه کاری را باید برای این دندان انجام دهد. اغلب این گونه موارد نگران کننده نبوده و دندان پزشکان این دندان را با روش ها و ابزارهایی بالا می کشند. البته اگر دندان های مجاور مشکلی ایجاد نکنند که در این صورت نیاز به جراحی فک و ارتودنسی دندان ها خواهد بود.

دلایل در نیامدن دندان دائمی

عوامل زیادی باعث میشوند دندان شیری دیر بیفتد یا دندان دائمی به موقع در نیاید. شایعترین عامل تاخیر در بیرون زدن دندان دائمی عدم وجود این دندان است. دندان دائمی که در حالت طبیعی در زیر دندان شیری قرار دارد، ریشه دندان شیری را کنار زده و آن را شل و لق میکند. عدم وجود دندان دائمی در ۲٫۵ تا ۶٫۹ درصد مواقع اتفاق می افتد. این وضعیت در زنان شایعتر از مردان است.

ایمپلنت در کودکان امکان پذیر است حتما بخوانید : ایمپلنت در کودکان مورد استفاده است ؟

از جمله سایر دلایل بیرون نزدن دندان دائمی میتوان به آسیب ها، انسداد، ردیف نبودن دندانهای دائمی زیر دندان شیری، ضربه و جراحت، عفونت و رویش دیر هنگام دندان دائمی اشاره کرد. از دیگر عوامل نیر میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

1- ژنتیک :

ژنتیک میتواند نقش مهمی در فاکتورهای رشد از جمله رویش دندان ها ایفا کند. برخی ژن ها باعث میشوند دندان های دائمی در برخی کودکان دیرتر بیرون بزنند . اگر دندان شیری شما در دوران کودکی نسبت به هم سن و سالان دیرتر افتاده است احتمالا فرزند شما نیز چنین وضعیتی را تجربه خواهد کرد.

به خاطر داشته باشید عواملی ارثی و ژنتیکی میتواند تا حدود زیادی روند برخی از اتفاقات را در فرزند شما مشخص کند ، بنابراین فراموش نکنید در صورتی که شرایط خاصی در کودکی داشته اید این احتمال که کودک شما نیز چنین شرایطی را تجربه کند ، دور از  ذهن نیست

2- تغذیه :

دندان های کودکانی که سوء تغذیه دارند دیرتر از کودکان همسن رشد می کند . در دنیای صنعتی امروزی اکثر کودکان تغذیه طبیعی دارند و در نتیجه رشد خوبی خواهند داشت . اما اگر کودک شما خیلی بد غذا باشد و انواع زیادی از غذاها را نمی خورد ممکن است از نظر دریافت مواد غذایی با مشکل مواجه شود و این امر بر رشد دندان هایش تاثیر میگذارند .

عوامل اجتماعی اقتصادی نیز نقش زیادی در رشد دندان ها دارند . کودکانی که در خانواده فقیر پرورش پیدا میکنند دندان هایشان دیرتر از همکلاسی هایشان که رفاه مالی دارند رشد میکند . علت آن احتمالا تفاوت در کیفیت تغذیه ، سموم محیطی و استرس است.

3- جنسیت :

بیشتر والدین میدانند که دختران سریعتر از پسران شروع به صحبت کرده و به اصطلاح زبان باز میکنند . همچنین بلوغ دختران سریعتر از پسران است . در مورد دندان در آوردن نیز این امر صادق است و دختران کمی زودتر از پسران ( معمولا چهار تا شش ماه ) رویش دندان را تجربه میکنند .

پس اگر فرزند پسر دارید که هنوز دندانی درنیاورده ، نگران نباشید ، تا شش ماه تاخیر در رویش دندان دایمی مجاز است ، اما اگر بعد از سپری شدن این مدت زمان باز هم نشانه ای از علایم رویش دندان وجود نداشت ، لازم است با متخصص دندانپزشک کودکان مشورت داشته باشید

4- اندازه بدن :

کودکانی از از نظر بدنی بزرگتر هستند دندانهایشان زودتر از کودکان کوچکتر رشد میکند. به علاوه نوزادانی که زودرس متولد شده اند یا در دوران جنینی کوچک بوده اند ، دندانهای دائمی شان نیز دیرتر از کودکان همسن خود بیرون میزند .

این اتفاق ممکن است کمی شما را نگران کند اما فراموش نکنید توانایی بدنی و جسمی برای رویش دندان نیز از جمله نکاتی است که باید به آن توجه کرد ، اما باز هم تاکید میکنیم تمام این شرایط تنها نکاتی هستند که به طور موقت اتفاق می افتند و در وقت درست دندان کودک شما خارج خواهد شد و اگر چنین اتفاقی نیفتاد لازم است با دندانپزشک مشورت داشته باشید

5- بیماری :

در موارد نادر تاخیر در رویش دندان ها ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری در کودک باشد . عوامل هورمونی نقش زیادی در رشد دندان ها ایفا میکنند بنابراین کودکانی که مشکلات تیروئید یا هیپوفیز دارند غالبا دندان هایشان دیرتر رشد می کند . بد شکلی های فک و کمبود مواد معدنی نیز باعث تاخیر در رویش دندان ها میشود.

در مورد کودکانی که دندانهایشان کمی دیرتر از دیگران بیرون زده است نباید نگران باشید اما در صورتی که دندان های شیری کودک در سن ۷ یا ۸ سالگی شروع به افتادن نکرده اند به دندانپزشک اطفال مراجعه کنید .

وقتی دندان دائمی پشت دندان شیری در می آید، چه کار کرد ؟

به طور کلی جوانه دندان های دائمی فک پایین در ناحیه قدام پشت دندان های شیری قرار دارد. به همین دلیل هنگامی که دندان های دائمی قدامی می رویند ابتدا در پشت دندان های شیری مشاهده می شوند و این وضعیت برای والدین ایجاد نگرانی می کند.

ولی به طور طبیعی دندان های شیری طی مدت کوتاهی به طور خود به خود خواهند افتاد و دندان دائمی با رشد فک و استخوان های اطراف دندان در محل درست خود قرار خواهد گرفت و در بیشتر موارد نیازی به کشیدن دندان های شیری نیست گرچه برای بررسی و راهنمایی بیشتر بهتر است در این زمان دندان پزشک کودک را معاینه کند.

اکر این روند به درستی صورت گیرد و به اصطلاح کودک با این وضعیت جدید در دندان های خود بازی نکرده و یا انگشت خود نمکد میتوان انتظار رویش درستی را داشت اما در غیر این صورت نیز از جای نگرانی نیست و کافی است به دندانپزشک کودک خود مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای اصلاح این وضعیت انجام شود

تاخیر در رشد دندان شیری حتما بخوانید : تاخیر در رویش دندان شیری

با دندان های دائمی نامرتب چه می توان کرد؟

در فک برخی از کودکان فضای کافی برای رویش دندان های دائمی وجود ندارد و از آنجایی که اندازه دندان های دائمی از دندان های شیری بزرگ تر است این دندان ها به صورت کج و در هم می رویند. در برخی از موارد با رشد فک و تغییرهای ایجاد شده در استخوان های اطراف دندان ها این وضعیت به طور خود به خود برطرف یا بهتر می شود ولی گاهی نیز به مداخله ارتودنسی نیاز خواهدبود.

همچنین برخی از عادت های دهانی مانند عادت مکیدن انگشت با استفاده از پستانک به مدت طولانی می توانند اختلال هایی در وضعیت فک ها و دندان ها ایجاد کنند بنابراین چنانچه کودک این عادت ها را بعد از 4 سالگی هم ادامه دهد مداخله دندان پزشک برای برطرف کردن این عادت ها با استفاده از روش های خاص و وسایل ارتودنسی ضروری است.

در غیر این صورت ممکن است مشکل هایی که نیازمند درمان های ارتودنسی پیچیده است به بیمار تحمیل می شود. لازم به ذکر است در سن کمتر از یک سالگی هیچ گونه تلاشی برای برطرف کردن عادت مکیدن انگشت نباید انجام گیرد.

اختلال های متعدد دیگری نیز هستند که به مداخله ارتودنسی نیاز دارند. در بسیاری از این اختلال ها در سنین رشد با استفاده از دستگاه های متحرک ارتودنسی می توان تغییرهای مطلوبی در وضعیت دندان ها و فک کودک ایجاد کرد بنابراین توصیه می شود کودکان زمان رویش اولین دندان های دائمی یعنی حدود 7-6 سالگی از نظر وجود مشکل های احتمالی نیازمند درمان ارتودنسی، بررسی شوند.

اگر دندان های دائمی رشد نکرد، دندانپزشکان چه می کنند؟

 درمان دقیق مشکل، بستگی زیادی به اختلالی دارد که باعث به وجود آمدن مشکل شده است. اما با این حال درمان مشکل، بسیار پرهزینه و زمان بر خواهد بود. در مواردی که تنها یک دندان در نیامده باشد ایمپلنت چاره ی کار است. البته گاهی برای باز کردن فضای کافی برای ایمپلنت ارتودنسی هم با ایمپلنت همراه می شود. گاهی نیز فضای دندان در نیامده کم بوده و با ارتودنسی و عقب و جلو کردن دندان ها می توان فضا را پر کرد.

برای چندین دندان از دست رفته هم بسته به موقعیت دندان ها و تشخیص پزشک، ایمپلنت یا پروتزهای ثابت یا متحرک صورت می گیرد. کودکان تا رسیدن به سن انجام ایمپلنت باید از پروتز موقت استفاده کنند و بعد از رشد کامل فک که پذیرای ایمپلنت باشد، این عمل در آن ها صورت گیرد.

با این حال اگر چه دندان پزشکان می توانند خلا وجود دندان را به روش های مختلف پر کنند اما هیچ گاه یک دندان مصنوعی دندان دائمی طبیعی نشده و دائماً به مراقبت و تحت نظر بودن پزشک نیاز دارد. گاهی حتی یک درمان هم نتیجه نداده و چندین درمان لازم بوده که بسیار وقت گیر و هزینه بر است. پس به خاطر داشتن دندان های سالم که نعمتی بس بزرگ است خداوند را شاکر بوده و از آن ها به بهترین شکل ممکن مراقبت کنید

دندانپزشک کودکان و اطفال در مطب دکتر پیام حیاتی