لک دندان
لک دندان ، از آن دسته مشکلاتی است که برای آن سن و سال خاصی وجود ندارد و همه افراد در هر سن و سالی ممکن است به آن مبتلا شوند . لکه های ایجاد شده بر روی دندان معمولاً به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم میشود. لکه‌ها معمولاً فقط زیبایی دندانها را خدشه‌دار میکند، اما سیاه شدن یک دندان گاهی نشان دهنده مردن دندان (فاسد شدن بافت دندان) است، به ویژه اگر دندان سابقه آسیب دیدن و یا عفونت کردن داشته باشد.
لکه شدن دندان همیشه نتیجه مصرف خوراکی‌های رنگی نیست. برخی افراد به دلیل مصرف دارو، فلوراید، توتون، بالا رفتن سن یا آسیب دیدن دندان مستعد لکه شدن دندان هستند. دندانپزشک باید دندان تغییر رنگ داده را معاینه و ضرورت درمان عصب کشی (روت کانال) را تعیین کند. رفع لکه‌های داخلی معمولاً ممکن نیست و این نوع لکه‌ها را باید با ونیر و باندینگ پوشاند. سفید کردن (بلیچینگ) طولانی مدت گاهی لکه‌های داخلی را کم‌رنگ‌تر میکند.
عوامل اصلی بروز لک دندان کدام است ؟
شناخت علل و عوامل بیماری میتواند به عنوان یک عامل کمک کننده به شناخت و درمان مشکلات دهانی و دندانی باشد ، به همین دلیل ما مهم ترین عللی که باعث ایجاد لک دندان میشود را برای شما گرد هم آوردیم تا با شناخت این عوامل به شما در جلوگیری و درمان این مورد کمک کرده باشیم ، این عوامل عبارتند از :
- عامل بیرونی Extrinsic وضعیتی که لایه بیرونی دندان تغییر رنگ می دهد و لک قهوه ای یا زرد بر روی مینای دندان ایجاد می شود. این وضعیت بر اثر نوشیدن قهوه، چای، الکل، نوشابه و دیگر نوشیدنی ها و خوراکی های کافئین دار و رنگی ایجاد می شود. همچنین کشیدن سیگار لکه هایی با عامل بیرونی بر روی دندان ها ایجاد می کند.
- عامل درونی Intrinsic زمانی که ساختار درونی دندان (dentin) زرد می شود و تغییر رنگ می دهد. این تغییر نیز به نوبه خود علل مختلفی دارد که لازم است در این مورد با دندانپزشک خود صحبت کنید
- مواجه بیش از انداره با فلوراید.
- مادر شما در طول حاملگی از آنتی بیوتیک تتراسایکلین استفاده کرده باشد.
- شما در سنین پایین تر از 8 سال از آنتی بیوتیک تتراسایکلین استفاده کرده باشید.
- وجود یک تروما در کودکی یا وارد شدن ضربه ای که منجر به توقف یا کاهش رشد کامل دندان های اصلی یا دائم شده باشد.
- وجود یک تروما در دندان های دائم یا خونریزی داخلی دندان ممکن است منجر به تغییر رنگ دندان شود.
- ابتلا به یک بیماری بسیار نادر به نام Dentinogenesis Imperfecta. که منجر به زرد شدن خاکستری و یا حتی بنفش شدن دندان می شود.
- سن بیمار ، که این عامل ترکیبی است از عوامل خارجی و درونی است ، بدین معنا که ساختار داخلی دندان به مرور زمان تغییر رنگ داده و متمایل به زرد خواهد شد. همچینین مصرف مواد غذایی معمول و سیگار و نوشیدنی های کافئینه به مرور زمان دندان ها را لک خواهند کرد. و در نهایت ضربه ها و استرس هایی که طی زمان به دندان ها وارد می شود منجر به لک دندان در سنین بالاتر می شود.
انواع لک دندان کدام است ؟
همانطور که در ابتدای این بحث اشاره کردیم لک دندان دارای انواع مختلفی است که هر کدام از این انواع نیز علل و عوامل مخصوص خود را دارند ، لازم است بدانید که لک‌های دندان به سه نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
- خارجی: این نوع لکه نتیجه آسیب دیدن لایه خارجی دندان یا مینا است.
- داخلی: این نوع لکه نتیجه تیره یا زرد شدن ساختار داخلی دندان یا عاج است.
- لکه‌های ناشی از بالا رفتن سن: علت ایجاد این نوع لکه ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است.
1- لکه‌های خارجی
این نوع لک دندان نتیجه آسیب دیدن لایه خارجی دندان یا مینا است. وضعیتی که لایه بیرونی دندان تغییر رنگ می دهد و لک قهوه ای یا زرد بر روی مینای دندان ایجاد می شود ، اما اینکه چرا رنگ این نوع لک زرد و یا قهوه ای است را در ادامه با هم بررسی میکنیم
لکه‌های زرد رنگ
علل و عواملی که باعث میشود این نوع از لک دندان به رنگ زرد باشد را میتوان در موارد زیر مورد بررسی قرار داد :
- غذا و آشامیدنی : قهوه، چای و بعضی از میوه‌ها و سبزیجات
- استعمال دخانیات : سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو دندان را لک میکند.
- کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان : اگر به حد کافی و به روش صحیح مسواک نزنید و به روش صحیح نخ دندان نکشید، پلاک و مواد لکه کننده دندان مانند قهوه و توتون روی دندان باقی می‌ماند و دندان لک میشود.
- دارو : لکه شدن دندان از عوارض جانبی بعضی داروها است ، آنتی بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین و داکسی سایکلین باعث تغییر رنگ دندان‌های کودکانی میشود که زیر 8 سال دارند و دندان‌هایشان هنوز در حال رشد است. دهانشویه‌های حاوی کلروهگزیدین و ستیل پیریدینیوم کلراید باعث لک شدن دندانها میشود. آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضدروان پریشی و داروهای فشار خون نیز باعث لکه شدن دندان میشود.
- بالا رفتن سن : لایه بیرونی مینای دندان به موازات افزایش سن ساییده میشود و رنگ زرد عاج را به نمایش می‌گذارد. به علاوه دندان با بالا رفتن سن عاج بیشتری ذخیره میکند و در نتیجه پالپ کوچک‌تر میشود. به این ترتیب شفافیت دندان کاهش می‌یابد و دندان تیره‌تر دیده میشود.
 |
حتما بخوانید : همه چیز در رابطه با ایمپلنت فوری |
لکه‌های قهوه‌ای رنگ
علتی که لک دندان خارجی به رنگ قهوه ای است را میتوان در موارد زیر مورد بررسی قرار داد :
- پوسیدگی دندان : اهمال در مسواک زدن و نخ کشیدن به پوسیدگی دندان می‌انجامد. پوسیدگی دندان باعث ایجاد لکه‌های سفید، زرد یا سیاه روی دندان میشود.
- فلوروسیس : دریافت بیش از اندازه فلوراید از منابع محیطی (غلظت بالای فلوراید در آب آشامیدنی) یا زیاده‌روی در مصرف آن (اعمال فلوراید روی دندان، دهانشویه، خمیردندان و مکمل‌های خوراکی فلوراید) باعث لک شدن دندان میشود.
- بیماری : بیماری‌های تاثیرگذار بر تشکیل مینا و عاج دندان لکه شدن دندان را در پی دارد. درمان بعضی عارضه‌ها نیز به لک شدن دندان منجر میشود. برای مثال یکی از عوارض شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر و گردن لکه شدن دندان است. عفونت‌های خاص دوران بارداری نیز به دلیل تاثیر بر رشد مینا به لکه شدن دندانها می‌انجامد.
- ترمیم‌های دندان : بعضی از ترمیم‌ها مانند روکش، اینله/ انله و ونیر گاهی موفقیت‌آمیز نیست یا از بین می‌رود، در نتیجه لکه‌های زرد، قهوه‌ای، خاکستری و حتی سیاهی روی دندانها ایجاد میشود.
2- لکه‌های داخلی
این نوع لکه نتیجه تیره یا زرد شدن ساختار داخلی دندان یا عاج است. حالتی است که ساختار درونی دندان (dentin) زرد می شود و تغییر رنگ می دهد. از جمله مهم ترین علل ایجاد این نوع از لک دندان میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- ژنتیک : مینای دندان‌های برخی افراد به طور طبیعی سفیدتر یا ضخیم‌تر است.
- آسیب دیدن : دندان لب‌پر شده، شکسته یا ترک خورده به دلیل آسیب دیدن مینا یا از بین رفتن عصب تغییر رنگ می‌دهد. برای مثال آسیب ناشی از سقوط و زمین خوردن فرایند تشکیل مینا را در خردسالانی مختل میکند که دندان‌هایشان هنوز در حال رشد است. آسیب دیدن دندان باعث لک شدن دندان‌های بزرگسالان نیز میشود.
- مواد دندانپزشکی : بعضی از مواد به کار برده شده در دندانپزشکی مانند ترمیم‌های آمالگام، به ویژه مواد حاوی سولفید نقره رنگ خاکستری ـ سیاه به دندان می‌دهد.
لکه‌های ناشی از بالا رفتن سن
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم ، علت ایجاد این نوع لک دندان ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است . پس میتوان اینگونه نیز نتیجه گرفت که هر یک از شرایط گفته شده در دو نوع خارجی و داخلی لک دندان در این نوع لک نیز صدق میکند .
چرا بزرگسالان مسن بیشتر مستعد لکه شدن دندان هستند ؟
سال‌ها قرار گرفتن در معرض غذاها و نوشیدنی‌هایی که رنگدانه‌های بالایی دارند، مانند قهوه، شراب و انواع توت‌ها، میتواند سالم‌ترین دندانها را لکه‌دار کند. اینطور فکر کنید ماده ای اگر لباس شما را لکه دار کند، به احتمال زیاد دندان های شما را لکه دار می کند. علاوه بر این، سیگار کشیدن یکی دیگر از عوامل موثر در زرد شدن و تغییر رنگ دندان ها است.
حتی اگر از غذاهای رنگدانه دار و محصولات تنباکو دوری کنید، دندان هایتان به طور طبیعی با افزایش سن زرد می شوند. این به این دلیل است که لایه بیرونی مینا به دلیل ساییدگی و پارگی با گذشت سال ها نازک می شود و عاج زیرین را که به رنگ زرد است نمایان می کند. علاوه بر این، سوراخ‌های میکروسکوپی که به‌طور طبیعی در مینای دندان ایجاد می‌شوند با افزایش سن بزرگ‌تر می‌شوند و دندانها را مستعد لک و تغییر رنگ میکنند.
پیشگیری بهتر از درمان است ؟
همیشه این موضوع را گفته ایم که پیشگیری بهتر از درمان است . با توجه به هزینه های بالای درمان های دندانپزشکی ، اینکه شما بتوانید با انجام اقداماتی پیشگیرانه از بروز مشکلات دهانی و دندانی جلوگیری کنید ، موضوعی است که قطعا میتواند برای همه ما قابل توجه باشد . پس برای جلوگیری از بروز و یا گسترش لک دندان اقدامات زیر میتواند بسیار کمک کننده باشد :
- بعد از نوشیدن چای و قهوه و نوشیدنی های لک کننده دندان دهان خود را با آب یا دهان شویه مناسب بشورید.
- روزانه به طور مرتب و بعد از مصرف غذاهای اصلی مسواک بزنید.
- از خمیر دندان های حاوی فلوراید بیش از اندازه مصرف نکنید.
- از وارد شدن ضربه به دندان ها جلوگیری کنید. دندان ها را به هم فشار ندهید
- ازمصرف شکر در رژیم غذایی خود خودداری کنید.
- از مقادیر کافی غذاهای حاوی کلسیم در رژیم غذایی روزانه خود استفاده کنید.
- برای جلوگیری از خشک شدن دهان مقادیر زیادی آب بنوشید.
- دهان خود را با آب بشویید.
- از غذاهای شور و تند پرهیز کنید.
- از مصرف الکل و استعمال دخانیات پرهیز کنید.
- توجه ویژه به رعایت بهداشت دهان و دندان خود داشته باشید.
- اگر دندان‌های خود را سیم‌کشی کرده‌اید، دقت بیشتری در حفظ تمیزی دندانها و دهان خود داشته باشید.
به خاطر داشته باشید رعایت این نکات برای شما بسیار مهم خواهد بود و همانگونه که گفتیم از بروز این مشکل و یا حتی از بروز مجدد این لک دندان و گسترش آن به طور چشمگیری جلوگیری خواهد کرد ، پس باز هم تاکید میکنیم که به این نکات با دقت توجه داشته باشید .
آیا برای لک دندان درمانی وجود دارد ؟
هر چند همانطور که در بالا گفتیم پیشگیری بهتر از درمان است اما بیایید به این سوال مهم پاسخ دهیم که آیا برای لک دندان درمانی وجود دارد ؟ معمولا دندانپزشکان برای درمان این مشکل اقدام به چه کارهایی میکنند ؟ در پاسخ به این سوالات باید بگوییم که بله ، برخی از لک ها با خمیر دندان های مخصوص سفید کردن دندان برطرف می شوند. مثلا اگر لکی جزئی بر اثر نوشیدن قهوه بر روی دندان شما ایجاد شده می توانید به محض این که متوجه موضوع شدید از خمیر دندان های سفید کننده دندان برای درمان این نوع لک کمک بگیرید.
اما اکثر افراد زمانی متوجه لک دندان ها می شوند که این لک ها دائمی شده باشند. در این مرحله جرم گیری دندان توصیه می شود و اگر مشکل رفع نشد بلیچینگ دندان نیز توصیه می شود. استفاده از روکش و پر کردن دندان در مواقعی که لک دندان شدید باشد و با هیچ کدام از روش های بالا رفع نشود توصیه خواهد شد. برای تشخیص نوع درمان لازم است حتما این لک ها توسط دندانپزشک برسی و معاینه شود و بهترین درمان برای آن مشخص گردد .
آیا لک دندان کودکان نیز قابل درمان است ؟
در مورد لک های ایجاد شده بر روی دندان کودکان باید این نکته مورد بررسی قرار گیرد که علت ایجاد این لکه ها چیسا و در ادامه هر کدام از انواع لکه ها بر حسب وسعت و نوع لکه درمان مخصوص به خود را دارد. مثلا لکه های مربوط به قطره آهن قابل پاک شدن هستند. لکه های وسیع مربوط به مشکلات ساختاری دندانها گاهی نیازمند درمان های ترمیمی و زیبایی و یا پروتزهای دندانی و روکش ها می باشند.
برخی از لکه ها در دوران کودکی و نوجوانی فقط باید تحت نظر قرار گیرند و با درمان های پیشگیری از پوسیدگی تحت کنترل باشند. بنابراین پس از تشخیص نوع لکه توسط دندانپزشک متخصص کودکان باید برای درمان آن بر حسب سن کودک و وسعت لکه ها و موقعیت آنها تصمیم گیری شود. پس به خاطر داشته باشید درمان در همان مراحل ابتدایی به سلامت و بهداشت دهان و دندان کودک شما کمک بسزایی خواهد داشت .
 |
حتما بخوانید : چسب دندان مصنوعی چه ویژگی هایی دارد ؟ |
چه زمانی برای لک دندان به دندانپزشک مراجعه کنیم
در صورتی که با روش های خانگی و مراقبت های لازم و کافی از دندان ها موفق به بر طرف کردن و یا مهم تر از آن جلوگیری از ایجاد لک دندان ها نشدید لازم است برای درمان این موضوع به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک پس از معاینه دندان می تواند تشخیص دهد که این لک دندان جدی است و یا خیر. اگر وجود لک جدی تشخیص نداده شد می توانید برای زیبایی بیشتر دندان ها از پزشک خود کمک بگیرید و یا آن را به حال خود رها کنید و تنها برای چکاپ سالیانه به پزشک مراجعه کنید.
اگر لک دندان شما جدی باشد پزشک برای جلوگیری از پوسیدگی دندان اقدامات لازم را جهت درمان لک دندان شما انجام خواهد داد. توجه کنید هر گونه تغییر رنگ در دندان کودکان باید با مشورت پزشک متخصص انجام شود و برای سفید کردن دندان های کودکان از روش های خانگی استفاده نشود. اگر لک دندان شما بعد از روت کانال ایجاد شده باشد جرم گیری و بلیچینگ در درمان لک دندان موثر نخواهد بود و ممکن است پزشک روش روکش کردن دندان را به شما پیشنهاد کند.
به خاطر داشته باشید
دندان ها علاوه بر آن که در گوارش و هضم نقش به سزایی دارند در زیبایی هم نقش مهمی دارند. سفید، سالم و عاری نگه داشتن دندان ها از هر گونه لکه ای یکی از دغدغه های امروز مردم است. با توجه به اینکه مخارج دندان پزشکی برای بسیاری از اقشار با توجه به وضعیت اقتصادی امروز گران بوده توصیه می شود که یک سری از نکات را جدی بگیریم که نه تنها مانعی برای به وجود آمدن لک دندان است بلکه برای سلامتی و بهداشت دهان و دندان مفید است .
این نکات چندان سخت نیستند ، مسواک زدن مرتب دندان ها به خصوص قبل از خواب، کشیدن نخ دندان ( هر روز )، دوری از دخانیات، شستن دهان با دهان شویه مناسب و یا مسواک زدن بعد از مخوردن غذا های رنگی و نوشیدنی هایی نظیر چای یا قهوه، اهمیت دادن به دندان هایمان و جلوگیری از آسیب و ضربه دیدن آن ها، ویزیت و معاینه شدن مرتب توسط دندان پزشک از نکات بسیار کلیدی برای حفظ سلامت دندان هایمان است.
ثبت ديدگاه