کلسیم و سلامت دندان ها
کلسیم یک ماده مغذی است که همه موجودات زنده از جمله انسان به آن نیاز دارند. این ماده معدنی فراوان در بدن است و برای سلامت استخوان ها حیاتی است. انسان برای ساختن و حفظ استخوان های قوی به کلسیم نیاز دارد. اکثر رژیم‌های غذایی دارای کلسیم پایینی هستند. اما آنچه اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد این است که افرادی که رژیم می‌گیرند، با عدم دریافت مقدار کافی در هر روز، دندان‌ها و استخوان‌های خود را در معرض خطر جدی قرار می‌دهند.
هنگامی که بدن از این ماده به اندازه کافی ندارد، این ماده را از دندان‌ها و استخوان‌ها می‌گیرد، که میتواند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد. 99 درصد از ذخایر این ماده در بدن در استخوان‌ها و دندان‌ها قرار دارد، بنابراین وقتی میزان این ماده در بدن کم است، این مناطق از بدن رنج خواهند برد.
رژیم‌های غذایی که کمبود این ماده را دارند نیز خطر بیماری پریودنتال (لثه) را افزایش می‌دهند. سلامت استخوان فک شما نیز بدون مقدار مناسب از این ماده در معرض خطر خواهد بود. سطوح پایین این ماده میتواند موجب تضعیف و لق شدن دندان‌ها شود که خطر ابتلا به بیماری لثه را حتی بیشتر می‌کند.
کلسیم و کارکرد آن در بدن چیست ؟
کلسیم یک مادهٔ معدنی ضروری برای بدن است که در شیر، ماست، پنیر و سبزیجات به رنگ سبز تیره بیشتر یافت می‌شود. این ماده همچنین در غلات، حبوبات مثل نخود، لوبیا وعدس وجود دارد.
باید بدانید که این ماده یکی از اجزای اصلی تشکیل‌دهندهٔ استخوان و دندان است و برای لخته شدن یا همان انعقاد خون هنگام جراحت بدن و متوقف شدن خونریزی، کارکرد طبیعی اعصاب، ماهیچه‌ها و قلب نیز لازم است.
اما برای جذب کامل این ماده از مواد غذایی نیاز به ویتامین D است و اغلب زنان ایرانی هم کمبود ویتامین D دارند. یکی از منابع تأمین این ماده همراه ویتامین مهم D برای بدن، ماست‌های غنی‌شده با کلسیم D است. این ماست غنی‌شده با این ماده و ویتامین D را روزانه در دو وعده به اندازهٔ دو کاسهٔ معمولی مصرف کنید تا از مقدار این ماده روزانهٔ بدنتان مطمئن شوید.
بدن چطور کلسیم را جذب می‌کند؟
این ماده در روده به طور غیرفعال از طریق انتشار از میان فضای بین سلولی جذب می‌شود و برای جذب آن به انرژی سلولی احتیاج نیست. همچنین این ماده به طور فعال و با نیاز به انرژی سلولی از راه متصل شدن به یک پروتئین انتقال‌دهنده به نام کالبیندین از میان سلول‌های روده جذب می‌شود و تولید کالبیندین نیز به وجود ویتامین D وابسته است.
چگونه کلسیم از دندان های شما محافظت می کند؟
همانطور که میدانیم ، کلسیم ماده ای معدنی است که تا حد زیادی نقش ساختاری در بدن ایفا می کند. این ماده یک عنصر حیاتی از بافت های استخوانی و همچنین پوشش سخت و بیرونی روی دندان ها به نام مینای دندان است. بدوناین ماده ، استخوان ها به صورت ضعیف رشد می کنند و دندان ها نرم تر و متخلخل تر می شوند. مصرف کلسیم در دوران کودکی بسیار مهم است، زمانی که استخوان ها و مینای دندان ها در حال شکل گیری هستند.
علاوه بر این، برای دندان های شما کلسیم باید داخل دهان حضور داشته باشد تا پس از آسیب دیدن یا از بین رفتن مواد معدنی آنها توسط اسید مجدداً معدنی شوند. بدیهی است، این ماده برای استخوان ها و دندان های قوی و محکم مهم است. اما این ماده نقش دیگری را نیز در سلامت دهان ایفا می کند: این ماده با فسفر برای تولید بزاق کار می کند. بزاق حاوی فسفات و کلسیم است که به خنثی کردن پلاک اسیدی کمک می کند.
 |
حتما بخوانید : اهمیت استفاده از ویتامین D در سلامت دندان ها |
دندان ها چگونه پوسیده می شوند؟
برای درک اینکه این ماده چگونه از دندان های شما محافظت می کند، ابتدا باید کمی در مورد چگونگی روند پوسیدگی دندان ها یاد بگیرید. هنگامی که شما چیزی می خورید، ذرات کربوهیدرات روی دندان ها ایجاد می شوند. باکتری های دهان این کربوهیدرات ها را می خورند و اسید ترشح می کنند. این اسیدها به مینای دندان ها آسیب می رساند، که منجر به شکل گیری حفره ها می شوند. مصرف مواد مغذی مناسب کمک می کند تا اطمینان حاصل کنید فرزند شما مینای دندان قوی دارد.
هر چه مینای دندان ها قوی تر باشد، بهتر قادر به مقاومت در برابر این حملات اسیدی خواهد بود. افرادی که این ماده را کافی دریافت نمی کنند و بنابراین مینای دندان های آنها ضعیف تر است، بیشتر مستعد حفره های دندانی هستند. حتی ممکن است آنها دچار کمبود این ماده شوند، شرایطی که در آن مینای دندان ها نازک، ضعیف و گچ- مانند می شود. کمبود این ماده در واقع در کودکان کاملاً شایع است و می تواند هم روی دندان های شیری و هم دندان های دائمی تأثیر بگذارد.
کلسیم موجود در مواد غذایی مانند مکمل های این ماده در معده جذب نمی شود. در عوض، این ماده موجود در مواد غذایی همراه با سایر مواد مغذی در سراسر بدن حرکت می کند، در نهایت به مغز استخوان می رسد. از آنجا به دندان ها منتقل می شود و به داخل مینای دندان ها نفوذ می کند. بنابراین، این ماده نقش مهمی در سلامت اسکلتی و سلامت دندان ها ایفا می کند.
چه مقدار به کلسیم نیاز داریم ؟
شابد ندانید اما ، بسیاری تصور می‌کنند که کلسیم فقط برای رشد دندان‌های کودکان مهم است، اما کلسیم در هر مرحله از زندگی مفید است. در حالی نیاز به این ماده در هر سن و هر جنسیتی لازم و ضروری است . در زیر میزان و اندازه نیاز به این ماده در بدن را در هر سن و جنسیتی برای شما مشخص کرده ایم :
کودکان
- 1-3 سال: 500میلی گرم در روز
- 4-8 سال: 700 میلی گرم در روز
- 9-11 سال:1000 در روز
- 12-18 سال: 1300میلی گرم در روز
بزرگسالان
- زنان 19-50 سال: 1000 در روز
- زنان بالای 51 سال: 1300میلی گرم در روز
- مردان 19-70 سال: 1000در روز
- مردان بالای 71 سال: 1300 میلی گرم در روز
منابع غنی کلسیم کدام است ؟
منابع غنی کلسیم عبارتند از شیر و سایر فراورده های لبنی مانند پنیر، ماست، خامه ترش، پنیر کوتیج. اگر قادر به تحمل لاکتوز نیستید، وگان (گیاه خوار) هستید یا به شیر آلرژی دارید، ممکن است بخواهید گزینه های دیگر غنی از کلسیم را در نظر بگیرید. در اینجا فهرستی از مواد غذایی حاوی مقادیر زیادی کلسیم را در اختیار شما قرار می دهیم تا بر اساس ترجیح خود از بین آنها انتخاب کنید:
- لوبیا (هر فنجان حدوداً حاوی ۲۱۸ میلی گرم)
- کلم بروکلی (هر فنجان حدوداً حاوی ۱۸۰ میلی گرم )
- اسفناج (هر فنجان حدوداً حاوی ۲۵۰ میلی گرم )
- توفو (هر فنجان حدوداً حاوی ۸۶۰ میلی گرم )
- شیر سویا غنی شده با کلسیم (هر فنجان حدوداً حاوی ۳۰۰ میلی گرم )
- آب پرتقال غنی شده با کلسیم (هر فنجان حدوداً حاوی ۳۰۰ میلی گرم )
- نان ها و غلات غنی شده با کلسیم (هر فنجان حدوداً حاوی ۲۰۰ میلی گرم )
اگر گوشت می خورید، ممکن است بخواهید کنسرو ماهی قزل آلا یا ساردین را بیشتر مصرف کنید، که به دلیل استخوان های ماهی ها، حاوی مقادیر زیادی کلسیم هستند.
علل کمبود کلسیم در بدن
شرایط یا عادات سبک زندگی زیر ممکن است منجر به سطوح پایین کلسیم در بدن شود که به عنوان “هیپوکالمی” نیز شناخته می شود:
- پرخوری عصبی، بی اشتهایی و برخی دیگر از اختلالات خوردن.
- قرار گرفتن در معرض جیوه
- مصرف بیش از حد منیزیم
- استفاده طولانی مدت از ملین ها
- استفاده طولانی مدت از برخی داروها، مانند داروهای شیمی درمانی یا کورتیکواستروئیدها (کورتون ها)
- کمبود هورمون پاراتیروئید (PTH )
- افرادی که پروتئین یا سدیم زیادی مصرف می کنند ممکن است کلسیم را دفع کنند.
- برخی از سرطان ها
- مصرف زیاد کافئین، نوشابه یا الکل
- برخی از بیماری ها مانند بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده، بیماری کرون و برخی دیگر از بیماری های گوارشی
- برخی از روش های جراحی، از جمله برداشتن معده
- نارسایی کلیه
- پانکراتیت
- کمبود ویتامین D
- کمبود فسفات
بدن مقداری کلسیم موجود در عرق، ادرار و مدفوع را دفع می کند. غذاها و فعالیت هایی که این عملکردها را افزایش می دهند، ممکن است سطح کلسیم را در بدن کاهش دهند.
علائم کمبود کلسیم کدام است
همواره این نکته را متذکر شده ایم که پیشگیری بهتر از درمان . هرچند تشخیص علائم کمبود کلسیم در ابتدا ممکن است سخت باشد. با این حال با شناخت علایم و نشانه های این کمبود میتوان آن را در مراحل ابتدایی شناسایی و اقدامات درمانی لازم را انجام داد .
کمبود این ماده می تواند منجر به پوکی استخوان یک مشکل پزشکی که در آن استخوان ها در اثر کمبود کلسیم یا ویتامین D و همچنین تغییرات هورمونی شکننده می شوندو استئوپنی (یک مشکل پزشکی که در آن تراکم استخوان کاهش می یابد)، منجر شود. (ممکن است پیش زمینه برای ایجاد پوکی استخوان نیز باشد).
افراد مبتلا به کمبود کلسیم عبارتند از زنان یائسه، زنان مبتلا به آمنوره، وگان ها و افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز. توجه داشته باشید از علایم شایع کمبود این ماده در بدن میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- بی حسی اطراف دهان
- بی حسی در دست ها یا پاها
- دشواری در بلع
- ناخن های ضعیف یا شکننده
- پوسیدگی دندان
- دشواری در بلع
- افسردگی
- علائم پوکی استخوان (کمر درد، حالت خمیده)
مهم است بدانید که : پوکی استخوان می تواند فک (استخوان آلوئول) را تحت تاثیر قرار دهد و باعث علائم ذکر شده، مانند لق شدن دندان ها و شاید حتی از دست دادن دندان، و همچنین پروتزهایی شود که ممکن است به خوبی روی هم قرار نگیرند.
 |
حتما بخوانید : اهمیت استفاده از مسواک انگشتی برای کودکان |
چه افرادی نیاز به مکمل های کلسیم دارند ؟
همانطور که تا اینجا متوجه شده اید ، این ماده نه تنها برای دندان ها بلکه برای سلامت کل بدن لازم و ضروری است ، پس مهم است افرادی که دچار یکی از علایم زیر و یا در شرایطی مثل یکی از شرایط زیر هستند ، حتما به وضعیت کلسیم خود توجه داشته باشند و دوز مناسب خود را استفاده کنند :
- افرادی که کمبود کلسیم در آزمایش خون آنها مشخص شده است
- زنان در دوران یائسگی
- عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به شیر گاو که مانع از مصرف لبنیات می شود.
- افرادی که رژیم گیاهخواری دارند.
مصرف بیش از حد کلسیم
به خاطر داشته باشید بهترین و مفید ترین منابع نیز در صورتی که بیش از اندازه استفاده شوند ، میتوانند برای بدن مضر باشند ، این موضوع در مورد کلسیم نیز صادق است . سطوح بسیار بالای این ماده می تواند منجر به موارد زیر شود:
- مشکلات کلیوی
- کلسیفیکاسیون بافت های نرم و عروق خونی
- سنگ کلیه
- یبوست
- کاهش جذب آهن
- افزایش خطر حمله های قلبی
فراموش نکنید که این ماده میتواند با برخی از داروها نیز تداخل داشته باشد از جمله :
- کلسیم با آنتی بیوتیک ها تداخل دارد و بهتر است مکمل های کلسیم را جدا از برخی آنتی بیوتیک ها مصرف کنید.
- از مصرف مکمل ها در حین مصرف داروی مسدود کننده های کانال کلسیم( مثل نیمودیپین و آملودیپین، وراپامیل و دیلتیازم) که نوع رایجی از داروها برای کاهش فشار خون هستند، خودداری کنید.
به خاطر داشته باشید
کارهای روتین بهداشتی دهان و دندان، مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، برای سلامت دهان و دندان کودکان و بزرگسالان مهم هستند. با این حال، شما همچنین باید اطمینان حاصل کنید که آنها به اندازه کافی از مواد مغذی مناسب در رژیم غذایی خود دریافت می کنند.
ثبت ديدگاه