جراحی فک یا ارتوگناتیک چگونه است ؟

جراحی فک یا ارتوگناتیک چیست ؟

جراحی فک ، یک جراحی نسبتا مشکل است که توسط پزشک برای برطرف کردن مشکلات ناشی از ناهنجار‌ی های دندانی و اسکلتی جزئی یا شدید، از جمله ناردیفی فک‌ها و دندان‌ها در ناحیه صورت انجام می‌گیرد. انجام عمل جراحی فک در نهایت باعث بهبود توانایی جویدن غذا، صحبت کردن و نفس کشیدن می شود. اصطلاح “ارتوگناتیک“ از کلمه ی یونانی “orthos”  به معنای صاف کردن و “gnathic” به معنای فک می باشد.

از این رو اصطلاح ارتوگناتیک به معنای “صاف کردن فک” می باشد. البته باید توجه داشت که وقتی پزشک، اسکلت صورت را دستکاری می‌کند علاوه بر رفع ناهنجاری های فکی بیمار، به زیبایی ظاهری او نیز بهبود بخشیده میشود. و اما خبر خوب اینکه خوشبختانه بیمه‌ها  هزینه‌های جراحی فک و صورت را که جنبه درمانی دارند، پوشش می‌دهند.

چه کسانی به جراحی فک نیاز دارند؟

جراحی فک و ارتوگانتیک به منظور اصلاح نامرتبی فک و دندان‌ها که با درمان ارتودنسی قابل درمان نمی‌باشد، انجام می‌شود. مشکلات نامرتبی فک و دندان می‌توانند ژنتیکی، مادرزادی یا تکاملی باشند، بنابراین یا در بدو تولد وجود دارند و یا در حین رشد فرد ایجاد می‌شوند. آسیب فک و مفاصل فک و نیز پاتولوژی (یعنی مراکز رشد غیرعادی، تومورها و غیره) نیز می‌توانند باعث بدشکلی‌های فک و دندان در هر سنی شوند. علائمی که ممکن است یک فرد مبتلا به ناهنجاری فک و دندان داشته باشد عبارتند از:

1- رشد بیشتر یا کمتر از حد طبیعی در هر دو فک
2- عدم تقارن صورت
3- عدم قرارگیری دندان‌ها روی یکدیگر
4- ناتوانی در خوردن و جویدن بطور صحیح
5- مشکلات راه هوایی بخصوص برای تنفس
6- مشکلات گفتاری ناشی از ناهنجاری
7- اپن بایت که در آن دندان‌هایی جلویی یا عقبی هنگام تماس دندان‌های دیگر روی هم قرار نمی‌گیرند.
8- درد در عضلات یا مفاصل فک

اول ارتودنسی بعد جراحی!

جراحان فک و متخصصان اورتودنسی به اتفاق معتقدند، اگر مشکلات فک از طریق ارتودنسی به طور کامل درمان نشود در مرحله بعد لازم است که بیمار برای جراحی فک اقدام کند. در واقع ارتودنسی و جراحی در درمان این افراد، مکمل یک دیگر هستند. به بیان دیگر، بیش از 95 درصد از افراد نیازمند عمل جراحی فک باید قبل از جراحی ارتودنسی شوند زیرا روابط دندانی شان در شرایطی شکل گرفته که فک بالا و پایین رابطه قابل قبولی با هم نداشته اند.

حال که می خواهیم فک را جا به جا کنیم طبیعتا ارتباط دندان ها به هم می خورد بنابراین باید قبل از عمل یک آماده سازی با ارتودنسی انجام شود تا جراح بتواند حداکثر توان خود را برای اصلاح مشکل بیمار به کار گیرد. در واقع ابتدای کار با ارتودنسی شروع می شود، سپس جراحی انجام می گیرد و بعد دوباره بیمار نزد ارتودنتیست می رود تا اقدامات و تنظیمات نهایی در موارد خاص روی دندان ها صورت گیرد .

عوارض جراحی فک کدام است ؟

بعضی از مشکلات و عوارض جراحی فک عبارتند از :

1- خونریزی

خونریزی جزئی پس جراحی فک طبیعی است ،ممکن است یک تا دو هفته پس از جراحی فک بالا خون دماغ شوید.خونریزی داخل بافت نرم منجر به کبودی آن قسمت می شود و می تواند خیلی گسترده باشد.در مراحل اولیه، کبودی آرواره را می پوشاند اما اگر گسترش پیدا کند تا پایین گردن و بالای قفسه ی سینه را نیز در بر خواهد گرفت.

خونریزی غیر معمول وقتی است که هنگام جراحی نیاز به انتقال خون باشد با این حال گاهی اوقات ممکن است بیمار به تزریق خون نیاز داشته باشد.بعضی از بیماران قبل از جراحی خون خود را اهدا می کنند و اگر هنگام عمل نیاز بود از آن استفاده می کنند.اشخاصی که جراحی فک را انتخاب می کنند باید چند ماه قبل به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کرده و دندان های خود را ارتودنسی کنند تا نتیجه ی بهتری از جراحی خود بگیرند.

2- عفونت

در همه ی جراحی ها احتمال عفونت وجود دارد به همین دلیل هم در حین جراحی و هم پس از جراحی به شما آنتی بیوتیک داده می شود که اگر قرار است عفونتی ایجاد شود به راحتی درمان شود.

3- بی حس شدن

پس از جراحی فک در نواحی اطراف فک دچار بی حسی خواهید شد.اگر فک بالا عمل شده باشد ،بالای دندان ها بی حس خواهد شد و اگر فک پایین عمل شده باشد لب پایین و چانه بی حس خواهد شد و هنگامی که رشته های عصبی در حال بهبود هستند با احساس سوزن سوزن شدن روبرو خواهید شد.احساس عادی معمولا پس از ۶ ماه یا کمتر بر خواهد گشت . در موارد نادر ممکن است بی حسی دائمی شود.

4- گرفتگی بینی

گرفتگی بینی می تواند ناشی از لوله هایی باشد که در داخل سوراخ های بینی در هنگام جراحی جاگذاری شده است یا اینکه پس از جراحی فک بالا اتفاق بیفتد.وقتی که بینی دچار احتقان می شود می توان به وسیله اسپری های پاک کننده ی مخصوص بینی این مشکل را برطرف کرد.پنبه ی آغشته به آب گرم نیز می تواند برای بیرون آوردن ترشحات بینی مفید باشد.گرفتگی بینی معمولا یک تا دو هفته پس از جراحی ادامه خواهد داشت و پس از آن برطرف خواهد شد

5- کاهش وزن

اوایل دوره ی پس از جراحی ،کاهش وزن تا ۲.۵ کیلو پیش بینی می شود.در بیشتر موارد کاهش وزن به دلیل کاهش اشتها می باشد که به پوشیدن الاستیک ها مربوط می شود.پس از هفته ی اول اشتهای شما باید به اندازه ی کافی بهبود یابد که بتواند وزن از دست رفته ی شما را جبران کند

6- سفتی فک و صدای مفاصل فک

پس از جراحی ارتوگناتیک، مفاصل فک به مدت چند ماه سفت خواهد بود.بهترین تمرین برای غلبه بر سفتی مفاصل ،فعالیت های عادی فک مانند جویدن است .گاهی اوقات ممکن است صدای ساییده شدن یا کلیک کردن در مفاصل هنگام شروع حرکت فک اتفاق بیفتد.این صداها ممکن است دائمی باشد اما کاربرد فک را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

مراقبت های بعد از عمل جراحی فک

توصیه می‌شود که بیشتر افراد دو تا سه هفته کار نکنند. بهبودی کامل استخوان‌ها ۶ تا ۸ هفته بطول می‌انجامد، بنابراین توصیه می‌کنیم که از انجام فعالیت‌های سنگین یا ورزش‌های تماسی در طول دوره بهبودی اجتناب کنید. باید به خاطر داشته باشید که به مدت ۴۸ ساعت پس از بیهوشی عمومی قادر به رانندگی یا کار با دستگاه نخواهید بود. ولی بطور ممکن است با برخی موارد روبرو شوند که جای نگرانی نیست  :

1- رژیم غذایی:

در ابتدا باید از یک رژیم غذایی بسیار نرم استفاده کنید و جهت آماده‌سازی غذا نیاز به یک غذاساز در خانه است. پس از هفته اول می‌توانید غذاهای نرم مصرف کنید از جمله شیر، اسموتی، سوپ‌های غلیظ و غیره. از مکمل‌ها نیز می‌توان استفاده کرد. پس از ۶ تا ۸ هفته می‌توان غذاهای عادی را مصرف کرد.

2- مراقبت از دهان:

ممکن است پس از برگشت به خانه بتوانید با ملایمت دندان‌های خود را مسواک بزنید. علاوه بر این، شست‌شوی منظم با آب، آب نمک یا دهان‌شویه به تمیز نگه داشتن دهان بخصوص پس از وعده‌های غذایی کمک می‌کند.

3- تورم:

تورم از خصوصیات بارز دوره‌ی بهبودی پس از جراحی فک است. قرار دادن یخ بر روی صورت در ۴۸ ساعت اول در کم کردن تورم موثر است. پس از آن گرمای خارجی به شکل پدهای حرارتی یا کمپرس گرم به کاهش تورم کمک می‌کند.

4- سفتی دهان:

سفتی فک پس از جراحی شایع است. این وضعیت به تدریج برطرف می‌شود.

5- بی‌حسی:

یکی از عوارض جانبی متداول جراحی است. در بیشتر اوقات، بی‌حسی در چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد. ممکن است بخشی از تغییر در احساس دائمی باشد.

6- عفونت:

اطمینان از بهبودی این ناحیه بدون عفونت نیز ضروری است، بنابراین در حین بستری در بیمارستان از طریق یک رگ در بازو آنتی‌بیوتیک تزریق می‌شود. پس از مراجعت به خانه نیز باید از آنتی‌بیوتیک و دهان‌شویه ضد باکتری استفاده شود.

7- تغییر رنگ پوست:

تغییر رنگ پوست به رنگ متمایل به آبی، سبز یا زرد پس از جراحی شایع است. این حالت به دلیل تجزیه خون قدیمی پس از جراحی می‌باشد. تغییر رنگ طی چند روز یا چند هفته پراکنده شده و از گردن پایین می‌رود.

8- کش‌های لاستیکی:

این کش‌ها اغلب پس از جراحی فک و صورت جهت کمک به حرکت فک استفاده می‌شوند.

9- خونریزی:

در ابتدا خون مخلوط با بزاق وجود خواهد داشت و برای جراحی فک بالا ترشح خون از بینی مشاهده می‌شود. ترشحات بینی به دلیل تجمع خون در نواحی سینوس می‌باشد. بیشتر این خون از انتهای گلو به پایین می‌رود. خونریزی به تدریج طی چند روز اول از بین می‌رود.

10- گلو درد:

این درد پس از جراحی متداول است و به دلیل استفاده از لوله تنفسی در حین جراحی می‌باشد. گلو درد طی یک یا دو روز برطرف می‌شود.