تغذیه و حفظ رژیم غذایی مناسب برای سلامتی دهان و دندان ضروری است. زمان و نحوه مصرف مواد غذایی در سلامت عمومی و سلامت دندان ها و لثه ها تاثیر می گذارد.یکی از رایج‌ترین مشکلات بهداشتی در سراسر جهان مشکلات دهان و دندان و بطور ویژه دندان درد است که به اندازه سرماخوردگی شیوع دارد. هر چند با پیشرفتهای بهداشتی که امروزه به وجود آمده است، میزان فساد و از دست دادن دندانها از گذشته کمتر شده است، اما با توجه به نوع تغذیه و عادات غلط غذایی، افزایش مصرف میان وعده‌های شیرین و چسبنده و عدم به کار بردن صحیح روش‌های بهداشتی هنوز هم این مشکلات در جامعه به میزان بالایی وجود دارد.
تغذیه معجزه میکند
در حال حاضر در کنار درمان‌های پیشرفتهای که برای مداوای انواع و اقسام بیماری‌ها تجویز میشود توصیه‌های تغذیه‌ای نیز وجود دارند و به بیماران ارائه می‌شوند. امروز علم تغذیه نه به عنوان یک روش جانبی بلکه به عنوان یک شیوه درمانی و پیشگیری موثر در علم پزشکی مورد توجه است. طبعا دهان و دندان ها نیز مثل سایر بخش‌های بدن انسان از تغذیه کلی فرد تاثیر می‌پذیرد.
کیفیت تغذیه شما تاثیر زیادی روی ساختار و وضعیت دندانها، لثه، استخوان نگهدارنده دندانها و بافت‌های نرم حفره دهان دارد. برعکس این مسئله نیز صادق است. با توجه به اینکه دهان و دندانها نخستین بخش ورود و فرآوری شدن مواد غذایی به بدن هستند وجود بیماری‌های لثه، پوسیدگی یا شکستگی یا فقدان دندانها یا هر نوع مشکل دیگری در ساختار حفره دهان تاثیر منفی قابل ملاحظه‌ای در کیفیت و کمیت غذا خوردن شما خواهد داشت.
تغذیه نادرست و پوسیدگی دندان
غذاها و نوشیدنی هایی که شما مصرف می کنیید تاثیر مستقیم روی وقوع پوسیدگی دارند که بسته به عوامل زیر می باشد :
۱- فرم و حالت غذا (مایع، سفت، چسبنده یا خیلی دیر حل شونده در دهان)
۲- چند نوبت در روز، غذا های شیرین و نوشیدنی های شیرین می خورید و چند نوبت، غذا ها و نوشیدنی های اسیدی مصرف می کنید.
۳- ارزش غذایی وعده ی غذایی
۴- چه ترکیبی از مواد غذایی را میخورید و طبق چه برنامه و ترتیبی
5- شرایط پزشکی که ممکت است شخص داشته باشد مثل رفلکس ها و ناراحتی های دستگاه گوارشی، که احتمال پوسیدگی را زیاد میکنند
باکتری های دهان ، کربوهیدرات غذا را استفاده میکنند. وقتی شما کربوهیدرات یا قند وعده ی غذایی را کاهش دهید ،در حقیقت ریسک پوسیدگی را کاهش میدهید. محدود کردن شکر افزوده در رژیم غذایی وسیله ی خواندن و توجه کردن به محتوای ترکیبات ماده غذایی ، امکان پذیر می باشد.
جالب است بخوانید : به خمیر دندان خود اهمیت دهید
تغذیه نادرست و استفاده از مواد غذایی مضر
برای سلامتی دندان ، افراد باید خوردن و نوشیدن را بین وعده های غذایی محدود کنند. البته گاهی اوقات خوردن بین غذا باید باشد.متاسفانه ،اغلب مردم غذاهایی مثل شیرینیجات و چیپس را برای میان وعده غذایی انتخاب میکنند که به دندان آسیب میرساند و با عث پوسیدگی دندانی می شوند. اگر میان وعده مصرف میکنید ،آنرا از مواد مغذی انتخاب کنید مثل پنیر ،ماست ،میوه ،سبزیجات ، یا دانه های مغز دار (گردو، فندق،…) تا سلامت کلی و سلامت دندانی شما در خطر نیفتد. آیا شما میدانید که مواد غذایی خاصی شمارا در خطر پوسیدگی و دیگر مشکلات دهانی قرار میدهد:
۱-آبنبات یا candy های طعم دار:
علاوه بر داشتن قند بالا مصرف مداوم آنها به خاطر سفت و سخت بودن می توانند باعث ترک و شکستگی دندان ها شوند.بهترین جایگزین انها آدامس های بدون شکر یا xylitol هستند.
۲-یخ:
بعضی فکر میکنند یخ چون دارای قند نیست و حاوی آب است پس برای دندان ضرری ندارد اما گاز زدن وجویدن یخ باعث آسیب رساندن به مینای دندان می شود.پس بهتر است عادت کنار گذاشته شود و آب بنوشید.
۳-مراقب خوردن مرکبات باشید:
در معرض قرار دادن دندان ها به غذای های اسیدی می تواند باعث سایش مینا شود و دندان ها را در طول زمان مستعد به پوسیدگی کند. هر چند چند قطره لیمو ترش می تواند یک لیوان آب را به یک نوشیدنی گوارا تبدیل کند اما همیشه انتخاب درستی برای دهان نیست.مرکبات و نوشیدنی های ان می توانند زخمهای دهانی را تحریک کنند .پس حتما آب فراوان بنوشید.
۴-قهوه و چای:
در حالت عادی قهوه و چای می توانند نوشیدنی های سالمی باشند.اما متاسفانه خیلی از افراد نمی توانند آنها را بدون شکر مصرف کنند .این نوشیدنی ها دهان را خشک می کنند و مصرف مداوم انها باعث رنگ پذیری دندان ها می شود .پس توصیه می شود آب فراوان بنوشید و سعی کنید تا جای امکان حداقل شکر را به آن ها اضافه کنید.
۵-مواد خوراکی چسبنده :
بعضی افراد میوه های خشک و یا کیک و کلوچه را به عنوان بهترین میان وعده ی غذایی انتخاب میکنند اما خیلی از این مواد غذایی چسبنده هستند و به دندان ها آسیب میرسانند چون روی سطح دندان ها به مدت طولانی باقی میمانند.اگر از این دسته مواد خوراکی ، مصرف میکنید حتما با آب دهان خود را بشویید و سپس از مسواک و نخ دندان به درستی استفاده کنید.
۶-چیپس :
همه ی افراد یک چیپس ترد و خوش طمع را دوست دارند. متاسفانه چیپس ها سرشار از نشاسته هستند که بین دندان ها باقی میمانند و به سطوح دندان ها میچسبند. اگر دوست دارید چیپس بخورید حتما توجه زیادی هنگام استفاده از نخ دندان نشان دهید تا همه ذره های غذایی را خارج کنید در غیر این صورت باعث تشکیل پلاک روی سطح دندان ها میشود.
۷-نوشابه ها و نوشیدنی ها :
وقتی مصرف نوشابه زیاد باشد باکتری های مقیم دهان شکر موجود در آن ها را تبدیل به اسید میکنند که باعث حمله به مینا میشود. بیشتر نوشابه های قندی حتی نوع رژیمی اسیدی هستند و برای دندان ها مضر هستند .اگر نوشابه از هر نوعی استفاده میکنید حتما بلافاصله آب بنوشید.
۸-مصرف نوشابه های الکی باید محدود شود :
الکل باعث دهیدراته و خشک شدن دهان میشود. افرادی که مصرف الکل آن ها زیاد است بزاق دهانشان در طول زمان کاهش میابد که منجر به پوسیدگی دندانی و دیگر عفونت های دهانی مثل بیماری های لثه میشود. افرادی که مصرف بالای الکل دارند ریسک ابتلا به سرطان یا کانسر دهان در آن ها بالاست.
جالب است بخوانید : انواع عفونت دندان
۹- نوشیدنی های ورزشی (انرژی زا) :
آن ها به نظر سالم میایند اما خیلی از آن ها دارای شکر میباشند. طبق نظر انجمن دندان پزشکی کودکان آمریکا نوشیدنی های مخصوص ورزش میتوانند برای ورزشکاران جوان که در ورزش های طولانی و شدید فعالیت دارند ، مفید باشند. در بیشتر مواقع آن ها غیر ضروری هستند. قبل از نوشیدن حتما Label (راهنما تغذیه ای) روی نوشیدنی را مطالعه کنید و نوع کم شکر آن را انتخاب کنید .اگر مطمئن نبودید به جای آن آب بنوشید.
غذاهای مفید برای سلامت دهان و دندان
پنیر، شیر، ماست ساده، سبزیهای برگدار و بادام غذاهایی هستند که به علت تامین کلسیم و سایر مواد معدنی برای دندانها مفید هستند. غذاهای حاوی پروتیین مثل گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ بهترین منبع فسفر هستند. کلسیم و فسفر نقش بسیار مهمی در سلامت دندان دارند، چون از مینا محافظت می کنند و باعث دوباره ساخته شدن آن می شوند.
میوه ها و سبزیجات به علت محتوای بالای آب و فیبرشان و کمک به تمیز کردن دندان، بسیار مفید هستند. از سوی دیگراین غذاها ساخت بزاق را تحریک می کنند که خود اسیدهای مضر و ذرات غذایی را می شوید و اسیدها را خنثی می کند. علاوه بر آن غذاهای حاوی ویتامین A (مفید برای ساخت مینا) و C (مفید برای لثه) توصیه می شود. نوشیدن آب خصوصاً از نوع فلوراید دار بسیار مفید است.
پیشگیری از بیماری‌های لثه با تغذیه مناسب
از یک رژیم غذایی پر فیبر پیروی کنید. در این رژیم غذایی از غلات کامل، سبزیجات، حبوبات و میوه استفاده نمایید.به جای غذاهای تصفیه و فرآوری شده از غذاهای کامل استفاده کنید تا هم موجبات فعالیت دندانها و لثه‌های شما را فراهم نمایند و هم مواد مغذی مورد نیاز شما را در بر داشته باشند.
اگرچه تمام مواد مغذی مورد نیاز هستند، اما برخی از مواد مغذی برای سلامت دندانها و لثه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار میباشند. از بین آنها می‌توان به ویتامین C، بیوفلاوونوئیدها، ویتامین A، ویتامین E و ویتامین‌های گروه B، کوآنزیم Q10، سدیم طبیعی موجود در سبزیجاتی نظیر کرفس و نیز به مواد معدنی از قبیل پتاسیم، کلسیم، سلنیوم، روی، فسفر و منیزیم اشاره نمود.تا حد امکان از شکر، آب‌میوه، آرد سفید، برنج سفید، انواع نوشابه‌های شیرین و شربت‌ها کمتر مصرف نمایید.
