رویش دندان و اهمیت مراقبت از آن

رویش دندان از کی آغاز میشود ؟

رویش دندان برای اولین بار در 6 ماهگی است . در این دوره دندان شیری که دو دندان وسط فک پایین است بعنوان اولین دندان های دیده میشوند . زمان طبیعی برای شروع رویش دندانهای شیری بین 5 تا 7 ماهگی است ولی یک کودک ممکن است خیلی زودتر از این موعد دندان درآورد مثلا در یک ماهگی و یا شروع رویش دندانهای او تا سن یک سال و نیمگی به تاخیر بیفتد که طبیعی است .

علائم رویش دندان در کودکان

بیرون آمدن دندانها غالبا هیچگونه درمان و دخالتی لازم ندارد اما گاهی ناآرامی و گریه کودک سبب نگران والدین میشود . اولین نشانه دندان درآوردن ، قرمزی تدریجی لثه محل رویش و بی تابی و بی قراری کودک است . معمولا در این دوران دست و هرچیز دیگر را به دهان خود میبرد . بزاق دهانش زیاد میشود . کم اشتهای ، بی خوابی ، گریه و حتی تب از جمله علائم دیگر رویش دندان در کودک است .

برای آرام کردن کودک با یک انگشت تمیز لثه را ماساژ دهید . ماساژ ملایم لثه با یک فلز سرد مثل پشت قاشق چایخوری در کاهش ناآرامی کودک کمک میکند . میتواندی یک تکه یخ را در پارچه تمیزی قرار دهید و روی لثه متورم را ماساژ دهید . این کار را حتما با دقت و احتیاط انجام دهید . گاهی کودک با گاز گرفتن یک تکه نان یا اجسام سخت احساس آرامش میکند. حلقه های لاستیکی مخصوص که با گذاشتن در یخچال میتواند به کودک کمک کند .

در صورتی که ناراحتی کودک با انجام مراحل فوق ادامه یافت ، دندانپزشک میتواند با تجویز دارو کودک را آرام کند . هنگامی که دندان در دهان ظاهر شد همه ناراحتی کودک برطرف میشود .

دانستنی های لازم در رابطه با رویش دندان

بعضی از والدین از فاصله بین دندان های شیری فرزندانشان نگران هستند و سوال میکند . دانستن موارد زیر به والدین کمک میکند این نگرانی ها را تا میزان قابل توجهی کاهش دهند

1- زمان رویش و تعداد دندان ها

معمولا کودکان هر 6 ماه یکبار 4 دندان در می آورند و تا پایان 3 سالگی رویش 20 دندان شیری که 10 عدد در فک بالا و 10 عدد در فک پایین است کامل میشود .

2- دندان های شیری ارزشمند هستند

فراموش نکنید دندانهای شیری کودک شما بسیار ارزشمند است . زیرا کودکان برای جویدن ، صحبت کردن و همچنین برخورداری از ظاهری زیبا به قدرت و سلامت دندانهای شیریشان نیازمند هستند . دندان های شیری در جویدن و تغذیه کودک که در سن رشد است بسیار حیاتی است و نبود آن ممکن است کودک را دچار سوء تغذیه کند . از طرفی نداشتن دندان های قدامی شیری میتواند در تکلم کودک اخلال ایجاد کند . زیرا تلفظ بسیاری از حروف با برخورد زبان با این دندان های قدامی شکل میگیرد . 

بعلاوه دندان های شیری کودکان فضای لازم برای رویش دندانهای دائمی را حفظ میکنند و اگر کودک در خردسالی دندان های دائمی را زود هنگام از دست بدهد دندان های مجاور ممکن است به طرف فضای خالی حرکت کنند و هنگام رویش دندان های دائمی فضای کافی برای آنها وجود نداشته باشد و این مورد باعث نهفته ماندن و کج و درهم شدن دندانهای دائمی شود .

حتما بخوانید : دندان پزشک کودکان کیست ؟

خیلی مهم است

اگر قبل از موعد افتادن طبیعی دندان شیری کشیده شود هدایت دائمی به جای صحیح مختل شده و سرآغاز ایجاد مشکلات بعدی دندان در دوران بزرگسالی خواهد شد . بنابراین در این صورت او را نزد دندان پزشک ببرید تا در جای خالی دندان شیری کودک وسیله ای به نام فضا نگه دار قرار دهد . این وسیله اجازه حرکت دندان های مجاور را به این فضا نمیدهد و فضا را برای رویش دندان دایمی زیر لثه حفظ میکند . در غیر این صورت دندان های شیری مجاور به سمت فضای خالی خم شده و جلوی رویش دندان دایمی را میگیرند و دندان های کودک نامنظم میشود.

3- اولین دندان دائمی

اولین دندان دائمی حدود 6 تا 7 سالگی رویش میکند و آن دندان آسیای بزرگ فک پایین است که پشت دندان های شیری رویش میکند و به مرور زمان دندان های دیگر دائمی رویش نموده تا در سن 11 تا 13 سالگی تمام دندان های شیری افتاده و دندان های دائمی جایگزین شوند .

این تصور اشتباه است

اکثر والدین تصور میکنند که اولین دندان آسیایی دائمی که در پشت دومین دنان شیری میروید به این علت که جانشین دندانشیری نشده است شیری است . در حالی که این تفکر صحیح نیست و این دندان که در سن 6 یا 7 سالگی در عقب دندانهای شیری رویش میکند دائمی است و چون در این سن کودک اهمیت چندانی به رعایت بهداشت دهان خود نمی دهد به همین دلیل بیشترین میزان پوسیدگی در بین دندان های دائمی مربوط به همین دندان است . لذا توجه داشته باشید دندانی که در سن 6 تا 7 سالگی در پشت آخرین دندان شیری میروید دائمی است و نسبت به سالم ماندن آن وسواس بیشتری نشان دهید .

4- دندان عقل

سومین دندان آسیایی بزرگ یا به اصطلاح عموم دندانهای عقل در سن 17 تا 24 سالگی رویش میکنند که چهار عدد هستند . 2 عدد در فک پایین و 2 عدد در فک بالا . در دهان هر فرد بالغ بر 32 دندان وجود دارد ، چهار عدد از آنها که بعد از بقیه دندانها در آخر قوس های دندانی رویش می یابند دندانهای عقل نامیده میشوند . سن تقریبی شروع تشکیل جوانه آنها در استخوان فک 9 الی 10 سالگی بوده ، تاج در 14 سالگی کامل میشود و به همین جهت معمولا استحکام آن کمتر از بقیه دندانهای دائمی است و دچار پوسیدگی میشوند . با رویش دندان های عقل رویش دندان های دائمی کامل میشود که جمعا 32 عدد است .

5- دندان درآوردن در پیری

گاهی میشنوید که فلانی در پیری دندان درآورده است حتی شاید در بعضی مجلات خبرب درآوردن دندان در سن پیری با عکسش را هم دیده باشید . حقیقت آن است که این دندان ها از جوانه تازه تشکیل شده ای بوجود نیامده اند بلکه دندان دائمی فرد می باشد که از قدیم به صورت نهفته باقی مانده اند که با کشیده شدن دندانهای سد راه آن و تحلیل رفتن استخوان قرار گرفته بر روی دندان ، دندان از داخل استخوان نمایان میشود .

حتما بخوانید : تاخیر در رویش دندان دائمی

علل نیفتادن دندان های شیری

برای نیافتادن دندان های شیری میتوان علل زیر را عنوان کرد :

1- علت اصلی و رایج در عدم افتادن دندانهای شیری ، مسیر رویش دندان دائمی زیرین نسبت به دندان شیری است که ممکن است داخل تر یا خارج تر باشد که دندان دائمی نمیتواند به علت کج بودن مسیر رویش ریشه دندان شیری را تحلیل ببرد .

2- نوبدن دندان دائمی بطور مادر زادی است . یعنی در بعضی موارد اتفاق می افتد مه ما بطور ارثی یک یا چند دندان را نداشته باشیم . در اینصورت دندان شیری مربوطه هم نخواهد افتاد و یا دیرتر از حد نرمال می افتد .

3- گیر کردن دندان شیری بین دندانهای دائمی است . در حالت عادی رویش دندانهای دائمی که زیر دندانهای شیری قرار دارند به ریشه دندان شیری فشار آورده و رفته رفته باعث خورده شدن ریشه دندان شیری شده و می افتد و بعد آن دندان دائمی سر میزند . ولی گاهی بنا به دلایلی در مسیر اصلی خود نبوده و دندان دائمی مسیری انحرافی طی میکند و ریشه دندان شیری سالم باقی می ماند و دندان دائمی از کنار دندان شیری سر میزند بدون آنکه دندان شیری افتاده باشد . این پدیده در مورد دندانهای شیری قدامی پایین که دندان دائمی از پشت آنها سر میزند شایع تر است .

با دندان منحرف شده چه کنیم ؟

در چنین وضعیتی که دندان دائمی از کنار دندان شیری سر میزند رعایت نکات زیر را مد نظر داشته باشید :

1- در صورتیکه متوجه رویش دندان دائمی شدید بدون اینکه دندان شیری بیفتد سریعا به دندان پزشک مراجعه کنید تا نسبت به کشیدن دندان شیری اقدام کند .

2- دندانی که کج درآمده در صورتی که به موقع تشخیص داده شود و نسبت به کشیدن دندان شیری اقدام گردد به مرور به جای اصلی خود برمیگردد .

3- در صورتی که این اختلال دور تشخیص داده شود که دندان دائمی در مسیر انحرافی کالملا رشد کند و به سطح دندان مقابل برسد و تثبیت شود دیگر با کشیدن دندان شیری دندان دائمی به جای اصلی خود باز نمیگردد و نیاز به ارتودنسی پیدا میکند

4- مراجعه دوره ای به دندانپزشک جهت معاینه با تشخیص به موقع تاخیر در رویش دندان های دائمی و دیر افتادن دندانهای شیری تمام مشکلات ذکر شده اتفاق نخواهد افتاد و قابل پیشگیری است .