لیزر در دندانپزشکی چه کاربردی دارد ؟

لیزر در دندانپزشکی

لیزر در دندانپزشکی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم در این حوزه درمانی شناخته شده است که توانسته است به دندانپزشکان و بیماران کمک های مهم و ویژه ای را در بسیاری از بخش های درمانی داشته باشید و در مدت زمان کوتاه حضور خود در این عرصه با سرعت چشمگیری گسترش یافته و به عنوان یکی از درمان های مهم شناخته شده است .

ما هم در مطب دندانپزشکی دکتر پیام حیاتی از این فناوری برای درمان بسیاری از مشکلات دهانی و دندانی استفاده میکنیم تا با استفاده از آن هم روند درمانی بیمار را سرعت ببخشیم و هم به وی کمک کنیم تا درمانی با دقت بالا و کمترین درد را تجربه کند. اما استفاده از فناوری لیزر در دندانپزشکی به عنوان یکی از سوالات رایج مراجعان ما است به همین دلیل ما توضیحاتی کوتاه و جامع در این زمینه به شما ارائه خواهیم کرد .

لیزر چیست ؟

همانطور که اشاره کردیم لیزر در دندانپزشکی توانسته جایگاه ویژه ای برای خود بدست آورد . اما بیایید کمی در ارتباط با لیزر با هم صحبت کنیم . لیزر (laser) یک مخفف است برای عبارت light amplification by stimulated emission of radiation . از مفهوم این عبارت برمی آید که لیزر درواقع یک نور تقویت شده است. نوری با خصوصیات منحصر به فرد که با توجه به طول موج خود، کارایی های متنوعی از یک کنترل درد تا جراحی و … دارد.

لیزر بدون تردید یکی از اختراعات بسیار شگفت انگیز بشر بوده است . در بسیاری صنایع و یا بسیاری از حیطه های پزشکی این صنعت وارد شده و بالطبع در دندانپزشکی هم لیزر جای خودش را باز کرده و هر روزه شاهد حضور بیشتر کاربرد های لیزر در کلینیک دندانپزشکی هستیم. آنچه که در حال حاضر با عنوان لیزر وارد بازار دندانپزشکی شده است، طول موجهای قرمز و مادون قرمز هستند. این طول موجها، ایمن هستند و خطر جهش ژنتیکی و سرطان زایی ندارند.

کاربردهای لیزر در دندانپزشکی

کاربردهای لیزر در دندانپزشکی به سه گروه اصلی تقسیم بندی می‌شود که عبارت اند از:

تشخیص بیماری

درمان‌های بافت نرم (لثه، لب و زبان)

درمان‌های بافت سخت (مینا، عاج یا استخوان)

که هر کدام از این بخش ها نیز دارای توضیحاتی جامع است که در ادامه به بررسی هر یک از این موارد میپردازیم.

1- کاربرد لیزر در دندانپزشکی برای تشخیص ناراحتی‌های دهان و دندان

لیزر به عنوان یک ابزار تشخیصی به منظور تعیین بیماری‌های دندان در مراحل اولیه‌ به کار برده می‌شود، مزیت لیزر بر روش‌های قدیمی این است که با بهره گیری از لیزر می‌توان ناراحتی‌ها را سریع‌تر تشخیص داد. لیزرهای تشخیصی لیزر فلورسانس در تشخیص پوسیدگی حفره‌ها و شیارها (پیت و فیشور) بسیار موفق‌تر از لیزرهای قدیمی عمل می‌کنند ، چرا که این وسایل سوزنی شکل نوک تیز به شیارها و حفره‌ها دسترسی نداشتند.

به علاوه با استفاده از لیزر تشخیصی می‌توان تغییر وضعیت دندان‌ها را از یک جلسه تا جلسه دیگر بررسی کرد تا معین کرد که آیا پوسیدگی متوقف شده یا پیشرفت کرده است و به این ترتیب درمان را در بهترین زمان ممکن شروع کرد. دندانپزشکان لیزر را برای تشخیص دادن و تعیین موقعیت جرم دندانی زیر لثه نیز به کار می‌برند.

پیدا کردن و پاک کردن جرم زیر لثه یکی از اهداف مهم درمان لثه است. لیزر فلورسانس با تفکیک کردن ناحیه‌های درخشنده و معمولی به تشخیص سرطان دهان در همان مراحل اولیه کمک می‌کند. لیزر فلورسانس محل بافت‌های غیرطبیعی را مشخص می‌کند.

2- کاربرد لیزر در دندانپزشکی برای درمان بافت نرم

براساس نتایج پژوهش‌های انجام شده، تهاجم درمان با لیزر نسبت به روش‌های قدیمی کمتر است و در صورت استفاده از لیزر بافت کمتری برداشته می‌شود. لیزر رگ‌ها و پایانه‌های عصبی را پس از برداشتن بدون درد بافت می‌بندد تا درد و خونریزی بیمار کمتر شود. بافت ملتهب پر از آب، ماند بافت نرم بیمار، انرژی لیزر را جذب می‌کند؛

در نتیجه لیزر نمی‌تواند در عمق زیادی نفوذ کند. این ویژگی باعث تشکیل لخته در نقاط خونریزی دهنده می‌شود و پس از جراحی کشیدن دندان به بیمار کمک می‌کند. اما نقطه ضعف آن این است که زخم معمولاً به آهستگی بهبود می‌یابد.

امروزه از لیزر در درمان بیماری‌های لثه به منظور جرم گیری و پاک کردن بافت ناسالم لثه استفاده می‌شود. برداشتن بافت پوششی بیمار پاکت لثه در کنار زدودن باکتری‌ها و جرم از سطح ریشه اتصال جدیدی را بین دندان و لثه شکل می‌دهد و وضعیت دندان‌ها را بهبود می‌دهد.

لیزر در برداشتن بافت نرم و برای انجام درمان‌هایی مانند جراحی لثه که به منظور اصلاح طرح لبخند انجام می‌شود، بسیار موفق عمل کرده است. لیزر بافت نرم دستگاهی فوق العاده برای عمل فرنکتومی (برداشتن فرنوم یا بند لب یا زیر زبان) است.

لیزر برای بستن زخم‌های آفتی دردناک دهان نیز بسیار سودمند است، به ویژه این که برخی بیماران بدشانس از زخم‌های آفتی دردناک  بزرگ و عود کننده رنج می‌برند.

3- کاربرد لیزر در دندانپزشکی برای درمان بافت سخت

اگر از لیزر برای درمان بافت‌های سختی چون مینا، عاج و استخوان استفاده شود، دیگر نیازی به دریل کردن دندان نخواهد بود و بیمار با شنیدن صدای دریل و تحمل لرزش آن دچار اضطراب و ناراحتی نمی‌شود.

به علاوه لیزر در برداشتن بافت بسیار دقیق است و دندانپزشک با دستگاه لیزر می‌تواند فقط مقدار معینی از بافت را بردارد، دقت لیزر آن را به انتخابی ایده‌آل برای برداشتن گزینشی پوسیدگی (کرم خوردگی) اولیه مینا و پوسیدگی‌های کوچک تبدیل کرده است.

لیزر نسبت به دریل دندانپزشکی کمتر تهاجمی و تخریب کننده است و با استفاده از آن می‌توان ساختار دندان را حفظ کرد. دندانپزشک پوسیدگی کوچک را با لیزر تبخیر می‌کند و دندان را برای پر کردن آماده می‌کند. لیزر از فیبری عبور می‌کند که به هندپیس کوچکی به اندازه مداد متصل است. همچنین نور لیزر برای سفت کردن رزین کامپوزیتی (ماده همرنگ مخصوص پر کردن دندان) و فعال کردن مواد شیمیایی سفید کننده دندان نیز به کار برده می‌شود.

به تازگی از لیزر برای جراحی استخوان نیز استفاده می‌شود. جراح دندانپزشک هنگام جراحی لثه مجبور است که استخوان را بردارد و شکل دهد تا بتواند به دندان عقل نهفته دسترسی پیدا کند و آن را بکشد.بطور جزئی میتوان کاربرد لیزر در بافت سخت را در موارد زیر استفاده کرد :

الف – تشخیص پوسیدگی

همان پوسیدگی قبلی با استفاده از DIAGNOdent تشخیص داده می‌شود. حفره پوسیدگی دندان را می‌توان در مراحل اولیه پوسیدگی درمان کرد. دندانپزشکان با تعیین دقیق کرم خوردگی می‌توانند دندان را سریع‌تر و با صرف هزینه کمتر ترمیم کنند:

الف – 1 : لیزر فلورسانس (LF):

این نوع لیزر سرعت و دقت تعیین پوسیدگی را افزایش داده است. لیزر فلورسانس به عنوان مکمل برای مشخص کردن پوسیدگی‌های اکلوزال دندان‌های شیری و دائمی به کار برده می‌شود و به دلیل قابلیت اطمینان، پیش‌بینی‌پذیری و قابلیت ترمیم خطاهای تشخیصی کاهش می‌یابد.

الف -2 : لیزر آرگون:

لیزر آرگون لیزر تشخیصی دیگری است که تعیین پوسیدگی‌ها به ویژه در سطوح اکلوزال و اینترپروکسیمال را با برخورداری از ویژگی فلورسانس ممکن می‌کند. لیزر آرگون در تعیین کمی از بین رفتن مواد معدنی دندان‌های شیری بهتر از دندان‌های دائمی عمل می‌کند. دندانپزشکان با استفاده از QLF پوسیدگی‌های زیر فیشور سیلانت را بهتر در معاینات دوره‌ای تشخیص می‌دهند.

ب- پیشگیری از پوسیدگی

مقاومت سطح دندان در برابر نفوذ عامل‌های ایجاد کننده پوسیدگی نقش مهمی در سلامت دندان و پیشگیری از پوسیدگی دارد. لیزرهای CO2 و اربیوم مقاومت دندان‌های دائمی تازه درآمده‌ی کودکان و نوجوانان را در برابر فرسایش اسیدی افزایش می‌دهند.

پ- ترمیم، فیشور سیلانت

دندانپزشکان سطح دندان را پیش از فیشور سیلانت (شیاربندی دندان‌ها) با لیزر آماده می‌کنند. لیزر برای آماده سازی مینای دندان، جرم‌گیری و ضدعفونی کردن شیارها و حفره‌های (پیت و فیشور) دندان نیز به کار برده می‌شود. برای مثال دندانپزشک لیزر اربیوم را برای فیشورتومی و رفع پوسیدگی به کار می‌برد تا مطمئن شود که اثری از کرم‌خوردگی در شیارها و حفره‌های دندان وجود ندارد.

ت- درمان ریشه و عصب‌کشی

تکنولوژی لیزر در پالپوتومی، پالپکتومی و بستن پالپ (مغز) دندان به عنوان جایگزینی برای فرموکرزول به کار برده می‌شود. از فرموکرزول برای پالپوتومی دندان‌های شیری استفاده می‌شود و دارای ویژگی‌های موتاژنیک (اثر جهش‌زادی) و کارسینوژنیک (سرطان زایی) است.

کارآمدی تکنولوژی لیزر در تمیز کردن و شکل دادن سیستم روت کانال (عصب‌کشی) نیز به اثبات رشیده است. برای مثال لیزر Er,Cr:YSGG از سودمندی شکل‌دهی و جرم‌گیری کننده مشابه با وسایل چرخشی برخوردار است و البته که کارآمدی آن بیشتر است.

مزایای استفاده از لیزر در دندانپزشکی

استفاده از لیزر در دندانپزشکی به عنوان یکی از دستاوردهایی مهم دندانپزشکی میتوان یاد کرد که توانسته است کمک بسیاری به درمان های دندانپزشکی داشته باشد ، از جمله مهم ترین مزایای استفاده از لیزر در دندانپزشکی میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

1- دقت

لیزر در مقایسه با تجهیزات دیگر دقت و صحت بالاتری را در درمان ناراحتی‌های دهان و دندان به دست می‌دهد. انجام لیزر درمانی توسط متخصص دندانپزشکی مجرب و متعهد موفقیت درمان را تضمین می‌کند و لبخندی زیبا و درخشان را خلق می‌کند.

2- کارایی

از آنجایی که لیزرهای دندانپزشکی بسیار دقیق است، متخصصین ما می‌توانند کار بیشتری را در زمان کمتر انجام دهند. سفید کردن دندان و اصلاح طرح لبخند با استفاده از لیزر سریع‌تر انجام می‌شود.

3- راحتی

لیزر در دندانپزشکی نسبت به دیگر وسایل فشار و حرارت کمتری را وارد می‌کند. بیماران تحت این درمان حساسیت و ناراحتی کمتری را حس می‌کنند. به علاوه با استفاده از لیزر اکثر درمان‌های دندانپزشکی دیگر نیازی به بی‌حسی ندارند.

4- دوران بهبود سریع‌تر

لازم است بدانید یکی از مهم ترین مزایای استفاده از لیزر درد دندانپزشکی تسریع دوران بهبودی بعد از درمان است ک. با استفاده از لیزر در دندانپزشکی و هر یک از درمان های مربوط به آن میتوان این انتظار را داشت که بیمار دوره نقاهت و درد کماری را نسبت به درمان های عادی تجربه خواهد کرد .

تسکین درد توسط لیزر در دندانپزشکی

یکی از کاربردهای مهم و ویژه لیزر در دندانپزشکی کمک مهم آن به قابل تحمل شدن دردهای مربوط به جراحی ها شده است ، بدین معنا که ، لیزر آستانه درد بیمار را افزایش و ضرورت بی‌حس کردن را کاهش می‌دهد.

1- لیزر نزدیک مادون قرمز :

مادون قرمز نیز یکی از انواع لیزر در دندانپزشکی است که برای قابل تحمل کردن درد نیز میتوان از آن استفاده کرد . در حالت غیرمتمرکز اثر بی‌حسی مورد نظر به دست می‌آید. این بی‌حسی با هیپرپولاریزه کردن غشاء فیبرهای عصبی بر روی پالپ دندان اثر می‌کند و 15 دقیقه دوام دارد.

2- لیزر دی اکسید کربن :

این نوع از لیزر در دندانپزشکی نیز به تشکین درد کمک میکند . به طور موضعی برای تسکین درد ناشی از تحمل نیروهای ارتودنسی به کار برده می‌شود و لیزر با شدت پایین حرکت کردن دندان‌ها را شتاب می‌بخشد، بدون این که هیچ گونه عوارض قابل توجهی را در پی داشته باشد.

3- لیزر دیود LED:

یکی از مهم ترین انواع لیزر در دندانپزشکی میتوان به لیزر دایود و اهمیت آن اشاره کرد ، باید بدانید که تابش این نوع از لیزر در اطراف ناحیه ارتودنسی یا مفصل فکی گیجگاهی درد را با موفقیت تسکین می‌دهد.

4- تابش لیزر LLLT بر گره‌های لنفاوی:

لیزر با شدت پایین (LLLT) در زمان رویش دندان‌های شیری یا دائمی به کار برده می‌شود و تابش لیزر بر روی بخش بیرون از لثه دندان شیری درد را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. به همین دلیل این نوع را به عنوان یکی از انواع قبل تحسین لیزر در دندانپزشکی شناخته اند .

کاربرد لیزر در ایمپلنت دندان

هرچند کاربرد و اهمیت لیزر در دندانپزشکی را نمیتوان انکار کرد اما لازم است توجه داشته باشید که با لیزر نمیتوان همه درمان های دندانپزشکی را انجام دارد ! متاسفانه این روزها، بعضی تبلیغات بی اساس درباره انجام ایمپلنت دندان با لیزر را میبینیم. واقعیت این است که در حال حاضر تنها لیزری که قادر به برداشتن استخوان وتراشیدن آن هست، لیزر اربیوم است.

و لازم است بدانید متاسفانه تراش استخوان جهت ایمپلنت توسط این لیزر ، هنوز نمی تواند به طور دقیق انجام بگیرد. حتما در سالهای آتی با پیشرفت دستگاههای لیزر، این قابلیت به لیزرهای دندانپزشکی وارد خواهد شد. اما به هر حال کاربرد لیزر در ایمپلنت دندان باز هم کم نیست.

لیزر میتواند کمک معناداری به ضدعفونی محل کاشت ایمپلنت کند. در بسیاری موارد ، استفاده از لیزر در دو هفته اول پس از انجام کاشت دندان میتواند کمک به تحریک سلولهای استخوان ساز کند . در بسیاری موارد التهاب بعد از جراحی را کمتر میکند و گاهی ما میتوانیم جلسه دوم جراحی ایمپلنت دندان که بناست فقط روی لثه باز شود ، از دستگاههای لیزر بافت نرم استفاده کنیم.

به خاطر داشته باشید

هر چند لیزر در دندانپزشکی توانسته است تحول مهمی در این حوزه درمانی داشته باشد اما قطعا باید به این نکته توجه داشته باشید که چه برای درمان خود از لیزر استفاده کنید و یا از همان روشهای درمانی سنتی قطعا متحمل هزینه های قابل توجهی خواهید شد . توصیه و تاکید ما نه تنها به مراجعین مطب دندانپزشکی دکتر پیام حیاتی بلکه برای تمامی کاربران و عزیزان این است که با رعایت نکات بهداشتی خود را از هزینه های زیاد دندانپزشکی نجات دهید .

مراقبت های مهم و البته ساده دندانپزشکی همان نحوه استفاده صحیح از مسواک ، استفاده از نخ دندان و نکته مهم مراجعات دوره ای و منظم به دندانپزشکی است که میتواند به شما در تشخیص بسیاری از مشکلات دهانی و دندانی در همان مراحل اولیه کمک کند . این مراجعات منظم باعث خواهند شد درمان های ساده ای برای دندان های شما انجام شده و شما نیاز به استفاده از درمان پیچیده نخواهید شد.