بیماری بافت‌های نگهدارنده دندان یا پریودنتال یکی از علل اصلی تخریب استخوان فک هستند. پروتزهای نامناسب و صدمات شدید نیز نقش موثری در از بین رفتن استخوان فک دارند. پیوند استخوان یک راهکار فوق‌العاده برای جایگزینی بافت‌های استخوانی از دست رفته است که باعث رشد مجدد استخوان میشود. از پیوند استخوان جهت ایجاد یک پایه قوی برای کاشت ایمپلنت دندان استفاده میشود؛ این عمل، نقش موثری در جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های لثه داشته و لبخند شما را زیباتر جلوه می‌دهد.دندان پزشکان ، پیوند استخوان را بهترین گزینه برای بازیابی استخوان فک می‌دانند.
پیوند استخوان چیست ؟
پیوند استخوان عملی است که برای بازسازی استخوان در مواقعی که دندان ها از دست رفته اند و به علت های مختلفی از جمله بیماری لثه و یا از روی ژنتیک افراد استخوان دندان بیمار تحلیل شده است و برای کارگذاشتن ایمپلنت دندان استخوان لازم و کافی نداریم،؛ به کار برده می شود.
پیوند استخوان به دو جهت برای بیمار ایمپلنت به کار برده می شود. بعضی اوقات استخوان اطراف دندان طبیعی بیمار تحلیل می رود و ناچاریم از روش پیوند به وسیله جراحی GRT قبل از درمان ایمپلنت استفاده کنیم. در مورد بعدی برای به وجود اوردن شرایط مناسب برای انجام عمل کاشت ایمپلنت دندان است که به این منظور از پیوند استخوان بهره می گیریم. برای جوش خوردن کافی و خوب ایمپلنت دندان به استخوان فک باید به اندازه کافی داخل فک استخوان داشته باشیم.
 |
حتما بخوانید : پوکی استخوان و ایمپلنت |
ایمپلنت و پیوند استخوان
ایمپلنت‌ها یکی از بهترین متدهای موجود برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته هستند؛ چون قابلیت کامل دهان و دندان شما را بازیابی می‌کنند. با این حال، اثربخشی ایمپلنت‌ها مستلزم آن است که به خوبی به استخوان فک متصل شوند. اگر استخوان فک از کیفیت و قدرت کافی برخوردار نباشد، عمل پیوند استخوان باعث تقویت و بهبود کیفیت استخوان در محل کاشت ایمپلنت میشود.
1- بالا بردن استخوان سینوس فک
در این عمل، غشای سینوس کمی به سمت بالا کشیده میشود و استخوان پیوندی در زیر آن قرار میگیرد. این امر باعث میشود که ایمپلنت‌ها بر روی یک پایه قوی‌تر کاشته شوند.
2- تقویت استخوان فک
تروما، صدمات فیزیکی، نواقص مادرزادی و بیماری‌های شدید لثه باعث ایجاد شیارهایی بر روی استخوان فک میشوند. از عمل پیوند برای پر کردن شیارهای استخوان استفاده میشود.
3- تغییر مکان عصب
اگر کاشت ایمپلنت مستلزم جابجایی عصب آلوئولار تحتانی باشد، از عمل پیوند استخوان کمک گرفته میشود. عصب آلوئولار تحتانی، احساسات گونه و لب را کنترل می‌کند.
پیوند استخوان در جراحی ایمپلنت
زمانی که بیمار فقدان استخوان داشته باشد پیوند استخوان امری ضروری محسوب میشود . البته پیوسته انواع جدیدی از ایمپلنت دندان تولید (مانند ایمپلنت های کوتاه) و تکنیکهای جدید ارائه میشود،ولی درمان عمومی نیازمند حداقل استخوانی با 10 میلی متر طول و 6 میلی متر پهنا است. انواع استخوان از A تا D درجه بندی میشوند (A=10+ میلیمتر، B= 7-9 میلی متر، C= 4-6 میلیمتر و D= 0-3 میلی متر) که احتمال ادغام استخوانی ایمپلنت بسته به این درجه بندی استخوان متفاوت است.
برای دستیابی به استخوان کافی تکنیک های پیوند استخوان متفاوتی توسعه یافته است. رایجترین اینها پیوند تقویت استخوان نام دارد که استخوان معیوب با استخوان طبیعی (اتوگرافت) یا الوگرافت (دهنده استخوان یا جایگزین سنتزی) و غشایی نیمه تراوا پوشانده میشود و فرصت ترمیم به آن داده میشود. در طی ترمیم ، استخوان طبیعی جایگزین پیوند شده و پایه استخوانی جدیدی برای ایمپلنت شکل میگیرد.
 |
حتما بخوانید : انواع ایمپلنت های موجود در ایران |
مواد پیوند استخوان از چه منابعی تامین میشود ؟
1- استخوان خود بیمار
استخوان‌های چند بخش از بدن برای تهیه پیوند استخوان مناسب است. پیوند استخوان را در ناحیه فک و صورت می‌توان از داخل دهان، ناحیه چانه یا دندان آسیای سوم یا در فک بالا از پشت دندان آخر به دست آورد. چنانچه به استخوان بیشتری نیاز باشد، می‌توان این استخوان را از ران یا بخش خارجی استخوان درشت‌نی زانو گرفت. استفاده از استخوان خود بیمار معمولاً بهترین نتیجه را برای بازسازی استخوان به دست می‌دهد.
2- استخوان انسان
استخوان استریل و منجمد شده خشک از بانک بافتی معتبر گرفته میشود. این روش هزینه پیوند استخوان دندان پایین‌تری دارد و معمولاً کاملاً ایمن است، هر چند بدون خطر نیست. میزان خطر استفاده از استخوان انسان معادل خطر سرایت بیماری‌های عفونی از طریق انتقال خون است.
3- استخوان حیوان
سال‌ها است که از استخوان گاو برای پیوند استفاده میشود. استخوان گاو ضدعفونی و آماده‌سازی میشود تا احتمال عفونت به حداقل برسد، اما همان طور که در مورد استفاده از استخوان بدن انسان اشاره شد، احتمال انتقال آلودگی وجود دارد. بدن این ماده پیوندی را به طور طبیعی جذب می‌کند و استخوان طبیعی را به مرور جایگزین آن می‌کند.
4- مواد معدنی سنتزی
مواد استریل استخوان مانند سنتزی هرچند به کارآمدی استخوان انسان و حیوان نیست، اما از نظر ایمنی پس از پیوند استخوان خود بیمار قرار میگیرد. بدن این ماده را نیز به مرور جذب و جایگزین می‌کند.
انواع پیوند استخوان
با توجه به مطلب بالا و منبع استخوان مورد نیاز برای پیوند ، پیوند استخوان به 4 نوع دسته بندی می شود :
1- اتوگرافت (auto graft)
در پیوند اتوگرافت استخوان مورد نیاز برای پیوند از بدن خود بیمار تامین می شود ، پزشک بعد از اینکه استخوان مورد نیاز را از بدن خود بیمار استخراج کرد ، عمل پیوند استخوان را به همراه ایمپلنت انجام می دهد . در روش اتوگرافت به دلیل اینکه از استخوان بدن خود بیمار استفاده می شود ، امکان انتقال بیماری وجود ندارد ، ولی این روش نیاز به عمل جراحی برای برداشتن استخوان دارد ، بخاطر همین عمل جراحی در انجام این روش محدودیت وجود دارد . پیوند استخوان با روش اتوگرافت ، شامل گرافت داخل و خارج دهانی است ، که گرافت داخل دهانی رایج تر می باشد .
2- آلوگرافت (allo graft)
در پیوند استخوان با روش آلوگرافت استخوان مورد نیاز برای پیوند ، از بدن شخص دیگر تامین می شود . برای این کار پزشک استخوان پیوندی مورد نیاز را بعد از برداشت از بدن شخص دیگر با اشعه ی گاما آن را استریل می کند و سپس آن را منجمد می کند . سپس این استخوان به صورت خشک شده یا نشده منجمد برای پیوند استخوان آماده می شود و در ایمپلنت از آن استفاده می شود . قبل از عمل پیوند استخوان ، استخوان برداشت شده از بدن شخص دیگر برای جلوگیری از انتقال بیماری هایی چون ایدز ، آزمایش می شود ، تا از سلامت آن اطمینان حاصل شود .
عمل پیوند استخوان با روش آلوگرافت روش آسانتری نسبت به اتوگرافت است ، چرا که نیازی به عمل جراحی فرد برای برداشتن استخوان مورد نیاز پیوندی وجود ندارد ، ولی در عین حال عیب این روش این است ، که به دلیل اینکه از استخوان بدن فرد دیگر استفاده می شود ، امکان انتقال بیماری و عفونت در این روش وجود دارد .
3- زنو گرافت (xeno graft)
در استفاده از روش زنوگرافت برای پیوند استخوان ، از استخوان حیوانات دیگر برای پیوند استفاده می شود . و قبل از پیوند بایستی پروتئین های استخوان حیوان از آن خارج شود . از این روش خیلی کمتر استفاده می شود . یکی از پودرهای معمول برای عمل پیوند استخوان با روش زنوگرافت Bio-oss است . جنس این پودر از استخوان گاو است . این روش به دلیل اینکه نیازی به عمل جراحی فرد برای برداشت استخوان نیست ، روش آسانی است ، و امکان انتقال بیماری کم است و یا اصلا وجود ندارد . عیبی که این روش دارد ، این است که ضایعات بیشتری در این روش تولید می شود .
4- آلوپلاست
در آلوپلاست از مواد سنتزی برای تشکیل استخوان استفاده میشود. پیوند استخوان لازم برای ایمپلنت دندان که از مواد سنتزی تهیه میشود بدن را تحریک می‌کند که استخوان طبیعی را در محل ایمپلنت دندان تولید کند. کارآمدی پیوند استخوانی آلوپلاستیک کمتر از پیوند اتوژن است، اما در عوض احتمال عفونت کردن آن نیز بسیار کمتر است.
بازسازی بافت نرم (لثه) در جراحی پیوند استخوان
لثه اطراف هر دندان نواری صورتی رنگ روشنی به اندازه 2-3 میلیمتر با اتصال محکم به مخاط میباشد، سپس ناحیه تیره تری از مخاط غیر متصل وجود دارد که به گونه ها وصل شده است. زمانی که دندانی با ایمپلنت جایگزین میشود به نوار محکمی متصل به لثه برای نگهداری سالم ایمپلنت در دراز مدت نیاز است این موضوع برای ایمپلنت حیاتی است چرا که خونرسانی به لثه اطراف ایمپلنت پر مخاطره تر بوده و از لحاظ تئوری به آسیب حساستر است؛ زیرا مدت زمان بیشتری نسبت به ایمپلنت به دندان متصل بوده است.
 |
حتما بخوانید : مراقبت بعد از جراحی ایمپلنت و پیوند استخوان |
پیوند استخوان چگونه انجام میشود؟
در ابتدا دندانپزشک متخصص ناحیه آسیب دیده و وضعیت عمومی دندان و لثه را مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر بیماری پریودنتال وجود داشته باشد یا دندان‌ها در شرایط بدی باشند، بیمار کاندید مناسبی برای انجام پیوند استخوان خواهد بود. همچنین دندانپزشک با استفاده از رادیوگرافی پانورکس ارزیابی دقیقی از عمق و عرض استخوان موجود می‌کند. گاهی از سی‌تی‌اسکن به منظور بررسی بیشتر استفاده میشود. بر اساس نتایج، دندانپزشک ممکن است ناحیه‌ای را بی‌حس کند و لثه را بررسی نماید تا تشخیص دهد که به چه مقدار و چه نوعی از استخوان احتیاج است.
هدف از این جراحی، وادار کردن بدن برای بازسازی استخوان و ساختارهای متصل کننده دندان به استخوان فک است.در ابتدا ، لثه را از دندان جدا می‌کنند تا به ریشه و استخوان دندان دسترسی داشته باشد. ریشه‌ها کاملاً تمیز میشوند. ضایعات موجود در استخوان توسط مواد پیوندی پُر میشوند. در مرحله بعد این ضایعات توسط غشاهای خاصی پوشیده میشوند. مواد پیوندی گذاشته میشود .
غشاها در مراحل اولیه درمان، برای پوشاندن مواد پیوند مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین آن‌ها باعث جلوگیری از رشد لثه‌ها در ضایعات استخوان میشوند. غشاها از پوست انسان، پوست گاو یا مواد صنعتی تهیه میشوند. بعد از اینکه پیوند در جای خود قرار گرفت، لثه‌ها به محل درمان شده بر می‌گردند و به آن ناحیه می‌چسبند. این محل ممکن است به وسیله بانداژی به نام پریودنتال پک پوشیده شود.
شش تا نه ماه بعد، استخوان و بافت نرم در مکان مورد نظر قرار می‌گیرند. این امر به طور مؤثری باعث اتصال مجدد دندان به فک می‌گردد. پاین فرآیند در حدود 60 دقیقه به طول می‌انجامد.بخیه‌های بیمار هفت تا ده روز بعد از جراحی کشیده میشود و بیمار باید مراجعات برنامه‌ریزی شده‌ای را برای اطمینان از درمان و تنظیم رشد استخوان داشته باشد.
مراقبت پس از پیوند استخوان
بعد از عمل پیوند استخوان باید یکسری مراقبت هایی را انجام داد ، تا از عفونت موضع پیوندی و سایر عوارض پیشگیری کرد . بعد از جراحی دندانپزشک ، مسکن ، آنتی بیوتیک و دهانشویه ضد میکروبی به بیمار تجویز می کند . و به بیمار توصیه می کند ، بعضی از غذاها را مصرف نکند و تا زمان بهبودی کامل روی ناحیه ی درمان فشار نیاورد .
برای اینکه استخوان فک ، بعد از پیوند قوی شده و ایمپلنت را بتواند تحمل کند ، به مدت ۴ الی ۹ ماه زمان بر حسب بزرگی پیوند و مواد به کار گرفته شده زمان لازم است . برای جلوگیری از عفونت بیمار باید بهداشت دهان و دندان را به طور کامل رعایت کند . بیمار باید رژیم غذایی سالم داشته باشد ، به طور صحیح مسواک بزند و از نخ دندان استفاده کند . تا عمل پیوند استخوان با موفقیت انجام شود .
