دهان‌شویه مایعی است که یا در داخل دهان نگه داشته می‌شود، یا از طریق منقبض کردن عضلات ناحیه لب و گونه و حرکت دادن سر به اطراف دندان‌ها فرستاده می‌شود. یک شکل دیگر استفاده از دهان شویه، غرغره کردن آن است، به حالتی که سر به طرف عقب برده می‌شود و مایع دهان‌شویه در عقب دهان غرغره می‌شود.

دهان شویه چیست ؟

دهانشویه مایعی است که می‌توان دهان را با آن قبل یا بعد از مسواک زدن شستشو داد. دهان شویه معمولاً برای خوش طعم یا خنک کردن دهان مصرف می‌شود. البته دهانشویه فواید بیشتری دارد که از آن جمله می‌توان به خارج کردن ذرات غذای باقیمانده بین دندان‌ها پس از مسواک زدن، پاک کردن پلاک از روی دندان‌ها و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های لثه اشاره کرد.

دهان‌شویه‌ها معمولاً یک محلول ضدعفونی‌کننده هستند که به منظور کاهش بار میکروبی موجود در حفره دهان مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در عین حال ممکن است بعضی از دهان‌شویه‌ها به خاطر مقاصد دیگری از قبیل خاصیت تسکین درد، ضد التهاب یا اثر ضد قارچی آن‌ها برای بیمار تجویز شوند

انواع کلی دهانشویه ها

به طور کلی انواع دهانشویه‌ها را می‌توان به دو دسته درمانی و غیردرمانی تقسیم کرد .

1- دهانشویه‌های درمانی :

همان‌طور که از نام‌شان پیداست برای درمان بعضی بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های لثه، بدبویی دهان و … استفاده می‌شوند. این نوع از دهانشویه‌ها باید توسط پزشک تجویز شوند چرا که اگر بیمار به صورت خودسرانه از آنها استفاده کند ممکن است دچار عوارض شود.

دهانشویه درمانی و انواع آن

دهانشویه‌های درمانی را می‌توان به سه نوع اصلی تقسیم کرد: ضدعفونی کننده، ضد تجمع پلاک و پیشگیری کننده.

الف – دهانشویه ضد عفونی کننده

دهانشویه‌ حاوی کلرهگزیدین با غلظت 0.2 درصد یکی از ضد عفونی کننده‌هایی است که معمولاً برای مراقبت‌ بهداشتی دهان و دندان تجویز می‌شود. این محلول‌ مدتهاست که به عنوان یک استاندارد طلایی در میان دهانشویه‌های ضدعفونی کننده دهان و دندان شناخته شده‌ است و برای مبارزه با باکتری‌ها‌ و قارچ‌های دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دهانشویه کلرهگزیدین اغلب قبل از جراحی و یا پس از آن، زمانی که بار باکتریایی در محل جراحی با روش‌های دیگر کاهش نمی‌یابد و یا هنگامی که مسواک زدن برای بیمار دشوار است، به عنوان یک درمان مکمل کوتاه مدت و یا به عنوان جایگزینی برای مراقبت‌های روازنه بهداشت دهان و دندان تجویز می‌شود. همچنین در درمان فوری زخم‌های دهان و عوارض فرسایشی مخاط دهان، به منظور جلوگیری از عفونت ثانویه‌ای که ممکن است روند درمان را کندتر سازد، تجویز می‌شود. این دهانشویه‌ همچنین برای رفع بوی بد دهان ناشی از تجمع گسترده‌ باکتری‌های آزاد کننده گوگرد در سطح پشت زبان (یک سوم انتهایی آن) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ب – دهانشویه ضد تجمع پلاک

پلاک دندان لایه‌ای است که از تجمع باکتری‌ها تشکیل می‌شود. دهانشویه ‌ضدپلاک شامل انواع مواد تشکیل دهنده فعال، اعم از آنتی بیوتیک‌ها (به عنوان مثال، ستیل پیریدینیوم کلراید) و عوامل جلوگیری کننده از چسبیدن باکتری به سطوح دندان (به عنوان مثال، هیدروکلراید دلموپینول آمین الکل) و چربی‌های ضروری (به عنوان مثال، تیمول، اوکالیپتول و منتول همراه با متیل سالیسیلات) است. دهانشویه ضدپلاک بر مراحل مختلف شکل‌گیری لایه‌های پلاک دهان اثر گذاشته و به کنترل مراحل اولیه و پیشرفت بیماری‌های لثه کمک می‌کند و نقش موثری در کاهش پوسیدگی دندان‌ها دارد.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی حتما بخوانید : لیزر در دندانپزشکی چه کاربردی دارد ؟

ج – دهانشویه پیشگیری کننده

از میان دهانشویه‌هایی که دارای اثرات پیشگیری اولیه هستند، دهانشویه‌های حاوی فلوراید به طور گسترده‌ای برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و در برخی موارد برای اصلاح ضایعات اولیه پوسیدگی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. دهانشویه‌ها و یا محلول‌های شستشوی دهان حاوی فلوراید برای بیماران بالاتر از هشت سال که در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان هستند، توصیه و یا تجویز می‌شود. برای استفاده از این دهانشویه‌ها دو گزینه وجود دارد: شستشوی روزانه با محلول‌های حاوی فلوراید (0.05 درصد سدیم فلوراید) و یا یکبار شستشو در هفته با دهانشویه‌ قوی‌تر (0.2 درصد سدیم فلوراید). نتایج تحقیقات نشان داده است که هر دو گزینه سبب کند شدن روند پیشرفت پوسیدگی دندان در کودکان می‌شود. توصیه همیشگی متخصصان این است که این محصولات به عنوان مکملی برای مسواک زدن (دو بار در روز) با خمیر دندان حاوی حداقل 1350 پی پی‌ام فلوراید استفاده شود.

2- دهانشویه‌های غیردرمانی :

بیشتر برای موارد بهداشتی به کار می‌روند و انواع این دهانشویه‌ها در بازار قابل دسترس هستند. بعضی آنها حاوی الکل و برخی دیگر فاقد الکل هستند. مزیت دهانشویه‌های حاوی الکل این است که راحت‌تر جذب مخاط دهان، لثه و … می‌شوند و اثرگذاری‌شان بیشتر است. اما مضراتی هم دارند ازجمله اینکه می‌توانند دهان را خشک کنند و اگر طولانی‌مدت استفاده شوند حتی می‌توانند باعث سرطان‌های داخل دهانی شوند، بنابراین دهانشویه‌های فاقد الکل گرچه مزیت الکل را ندارند اما مضرات حاصل از آن را نیز ایجاد نمی‌کنند و ایمن‌تر هستند .

دهانشویه‌های درمانی را می‌توان به سه نوع اصلی تقسیم کرد: ضدعفونی کننده، ضد تجمع پلاک و پیشگیری کننده.

چگونه از دهان شویه استفاده کنیم

هنگام استفاده از دهانشویه، مراحل زیر را دنبال کنید:

از مقدار مناسب استفاده کنید: 

از مقدار دهانشویه نشان داده شده در برچسب یا آنچه که دندانپزشک دستور داده است، استفاده کنید.

دهانشویه را در دهان بچرخانید:

دهان خود را بسته نگه دارید و دهانشویه را آن طور که در برچسب توضیح داده شده است با شدت در دهان بچرخانید.

دهانشویه را قورت ندهید:

فلوراید در اکثر دهانشویه‌های فلوراید در صورتی که مقدار زیادی از آن را قورت دهید می‌تواند سمی باشد. اگر به فرزندتان اجازه‌ی استفاده از دهانشویه را می‌دهید، نظارت کنید و مطمئن شوید که کودک دهانشویه را کامل از دهان بیرون می‌ریزد و آن را قورت نمی‌دهد.

صبر کنید:

برای دریافت بیشترین سود از دهانشویه فلوراید، حداقل به مدت 30 دقیقه از خوردن، نوشیدن یا سیگار کشیدن اجتناب کنید، بنابراین نباید فلوئورید را بشویید.

چه وقت از دهان شویه استفاده کنیم ؟

بعد از هر وعده غذایی، دندان‌های خود را مسواک زده، نخ دندان بکشید و سپس دهان خود را بشویید. قبل از استفاده از دهان‌شویه ضد پوسیدگی، دندان‌ها باید تا حد ممکن تمیز باشند تا خواص پیشگیری کننده فلوراید به طور کامل بدست آید. برای دهانشویه‌های ضد پلاک همین مراحل را می‌توان انجام داد.

دهان شویه های معروف کدامند ؟

دهانشویه ها انواع و برندهای مختلفی دارن که همه آنها در بازار موجود است . شما میتوانید با مشورت دندانپزشک خود بهترین گزینه را با توجه به شرایط و نیاز دندان خود انتخاب کنید .

1- لیسترین – Listerine

دهانشویه لیسترین محصولی از کشور ایتالیا می باشد و با خاصیت ضد عفونی کنندگی که دارد باکتری های دهان را از بین می برد و به نقاطی از دهان که مسواک به آنها دسترسی ندارد نفوذ می کند. این محصول همچنین با ایجاد یک لایه محافظ و ضد حساسیت برروی دندان، حساسیت را تسکین می دهد و یا از بروز حساسیت جلوگیری می‌کند. همچنین قادر است تا با شستشوی سریع حفره‌های دهان و دندان از التهاب و بروز خونریزی جلوگیری کند. این محصول را می‌توان داروی آرامش بخش و مسکن سریع برای دندان‌ها دانست.

prp چه کاربردی در دندانپزشکی دارد حتما بخوانید : PRP روشی در تسریع بهبود ایمپلنت

2- وی وان – Vi-one

وی وان برندی ایرانی می باشد که در زمینه ی دهانشویه بسیار موفق ظاهر شده است. همانطور که می دانید یکی از بیماری‌های مربوط به دهان، قارچ یا برفک دهانی است. این بیماری که معمولاً روی زبان، زیر زبان و در کناره‌های دهان بروز پیدا می‌کند در اثر ضعف ایمنی بدن و از بین رفتن باکتری‌های مفید دهان و نشست باکترهای مضر بوجود می‌آید. از علائم آن سفیدی، طعم بد دهان و به سختی غذاخوردن است. دهانشویه های برند وی وان هر یک کاربرد و ویژگی های خاص خود را دارند. یکی از مدل های این برند در زمینه ی بهبود برفک دهانی بسیار قوی ظاهر شده است.

3- اورال بی – Oral-B

برند اورال بی یکی از شناخته شده ترین برندهای تولیدکننده محصولات بهداشتی و مراقبت از دندان می باشد. دهانشویه محصولی است که مانع تشکیل پلاک دندانی و پوسیدگی آن شده و از بیماری های دهانی و لثه ای جلوگیری می کند و باعث استحکام لثه می گردد. دهانشویه های اورال بی در مدل های مختلف دارای خاصیت ضد التهاب دهان و گلو می باشد. اسانس اوکالیپتوس استفاده شده در برخی از مدل ها در بهبود التهاب گلو ناشی از سرماخوردگی موثر است.

4- ایرشا – Irsha

یکی از ویژگی های دهانشویه نفوذ به نقاطی از دهان است که مسواک به آنها دسترسی ندارد و به همین علت استفاده از آن بسیار مفید می باشد. دهانشویه ایرشا دارای خاصیت ضد پلاک و ضد پوسیدگی دندان است و با رایحه و اسانسی که دارد برطرف کننده ی بوی بد دهان و دندان است و احساس طراوت و تازگی را در دهان بوجود می آورد. دهانشویه سومین راه پیشگیری از پوسیدگی دندان می باشد.

5- جی یو ام – G.U.M

برند جی یو ام یکی دیگر از برندهای تولید کننده محصولات مراقبت از دندان و دهان می باشد که این روزها بسیار هم به چشم می خورد. دهانشویه های این برند به نرمی لکه ها را از سطح دندان و مناطق دور از دسترس مثل فضای بین دندان ها و شکاف های میکروسکپی مینای دندان پاک می کند و یک روکش حفاظتی را برای جلوگیری از چسبیدن و تجمع لکه ها بوجود می آورد. منتول موجود در فرآورده و اسانس پپرمنت در اکثر فرآورده های بهداشتی دهان، به عنوان ضد عفونی کننده و خوشبوکننده دهان وجود دارد. از مزایای دیگر این دهانشویه، عدم ایجاد رنگ روی دندان ها می باشد.

6- کول گیت – Colgate

دهانشویه کول گیت دارای خاصیت ضد پلاک و ضد پوسیدگی دندان است و با رایحه و اسانسی که دارد برطرف کننده ی بوی بد دهان و دندان است و احساس طراوت و تازگی را در دهان بوجود می آورد. دهانشویه سومین راه پیشگیری از پوسیدگی دندان می باشد و استفاده از آن واجب می باشد. اگر دهانشویه دو بار در روز استفاده شود، در کاستن از التهاب لثه موثر است. یکی از ویژگی های خوب دهانشویه کول گیت این است که باعث تغییر رنگ دندان نمی شود.

7- سیگنال – Signal

برند سیگنال یکی دیگر از برندهایی است که در تولید محصولات بهداشت و مراقبت از دندان بسیار شناخته شده است. سیگنال دهانشویه‌‌های متنوع با طعم و ساختار متفاوتی به بازار عرضه کرده است که به از بین بردن پلاک‌های میکروبی می‌کنند و با محافظت از لثه از پوسیدگی دندان‌ها هم جلوگیری می‌کنند. دهانشویه سیگنال حاوی موادی است که به طعم و بوی خوش دهان کمک می کند.

8- مریدنت – Merident

برند مریدنت، یکی از برندهای متعلق به گروه محصولات بهداشت دهان و دندان گروه صنعتی پاکشو می باشد. دهانشویه مریدنت بوسیله فلوراید موجب استحکام مینای دندان شده و باعث کاهش و از بین رفتن پوسیدگی دندان ها می شود. دهانشویه مریدنت حاوی مواد آنتی باکتریال می باشد که با کنترل پلاک باعث کاهش التهابات لثه می شود. همچنین این ماده باکتری های مولد بوی بد دهان را از بین برده و موجب خوشبو شدن دهان می شود. از دیگر ویژگی های این دهانشویه می توان به طراوت و تازگی تنفس و خنک کنندگی فضای دهان و دندان اشاره کرد.

9- پیرات – Pierrot

پیرات یکی از تولیدات برند فوشیما می باشد که یکی از تولیدکنننده های قدر و معتبر اروپاست. دهانشویه ضد پلاک پیرآت، یک دهانشویه ایده آل است که با پلاک های دندان مبارزه می کند و بر طرف کننده بوی بد دهان است. این دهانشویه با طعم نعناست و احساس تازگی دلپذیری را در دهان فراهم می کند. این دهانشویه عاری از الکل و فلوراید است. سر بطری این محصول درجه بندی شده است و می توان میزان دهانشویه مورد نیاز برای هر بار مصرف را اندازه گیری کرد. به طور کلی دهانشویه پیرات ضد پلاک است، لثه ها را سالم نگه می دارد، باعث تقویت دندان و مانع از پوسیدگی آنها می شود، ضد رسوب است و باعث تازگی نفس می شود.

10- میسویک – Misswake

مسویک یکی از برندهای موفق در زمینه تولید محصولات بهداشت دهان و دندان می باشد. یکی از تولیدات این برند، دهانشویه می باشد. این محصول بیماری های مربوط به دهان را که بسیار آزاردهنده می باشد و گاه منجر به درد یا بوی بد دهان می گردند را تسکین می دهد و یا از بروزشان جلوگیری می کند. برای پیشگیری از این مشکلات استفاده از یک دهانشویه خوب می تواند کارساز باشد. دهانشویه مسویک با ایجاد یک لایه محافظ و ضد حساسیت بر روی دندان، حساسیت آن‌ را تسکین داده و یا از بروز حساسیت جلوگیری می‌کند.

نکاتی که باید در هنگام استفاده از دهانشویه رعایت کنیم ؟

1- برای لثه‌های دچار خونریزی یا دهان خشک، بهتر است از دهان‌شویه‌های ملایم استفاده شود. به این ترتیب اگر آب شهری شما فاقد فلوراید است، به منظور تامین فلوراید مورد نیاز برای دندان‌ها می‌توان از دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید استفاده کرد.

2- قبل از استفاده دهان‌شویه معمولاً بهتر است دندان‌ها مسواک زده شوند. به این ترتیب امکان خارج کردن مواد غذایی گیر افتاده بین دندان‌ها قبل از دهان‌شویه وجود خواهد داشت.

3- لازم است مایع دهان‌شویه برای مدت ۳۰ ثانیه در دهان چرخش داده شود. به منظور دستیابی به بهترین نتایج بهتر است دهان فرد در طول مدت انجام این کار بسته باشد که دهان‌شویه تمام نواحی داخل دهان را بپوشاند.

4- خارج کردن دهان‌شویه و شستشوی دهان با آب پس از دهان‌شویه از اهمیت خاص برخوردار است. لازم است به مدت ۳۰ دقیقه پس از استفاده دهان‌شویه، غذا یا نوشیدنی مصرف نشود.

تماس با دکتر

دکتر پیام حیاتی دندانپزشک و ایمپلنتر