براکت ارتودنسی چیست ؟

براکت ارتودنسی یکی از متداولترین وسیله ها در ارتودنسی دندان است که برای صاف و همراستا کردن دندان‌ها و فکها استفاده می‌شود. این وسیله جزو ابزارهای اصلی ارتودنسی است که برای اصلاح ناهنجاری‌های دهان و دندان در کنار بریس‌ها به کار می‌روند. براکت از طریق باند به دندان‌ها وصل شده و سیم (وایر) ارتودنسی را در خود نگه میدارد. امروزه انواع مختلفی از براکت برای اهداف و سلیقه‌های مختلف موجود است.

بریس چیست ؟

بریس دندان به وسیله‌ای گفته می‌شود که برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی،فکی و ردیف و مرتب کردن دندان‌ها به کار برده می‌شود. بریس عموماً از دو بخش براکت و سیم قوسی (آرچ وایر) تشکیل می‌شود. براکت ارتودنسی جزء جدانشدنی از بریس‌های قدیمی است و مانند دسته‌هایی عمل می‌کند که سیم قوسی حرکت دهنده دندان را نگه می‌دارد. این قطعات مربعی کوچک معمولاً جلوی هر دندان چسبانده می‌شود.

مکانیسم اثر براکت ارتودنسی

براکت متشکل از دو جزء اصلی سیم ارتودنسی و بریس است که طی فرایند باندینگ، بر روی دندان ها قرار گرفته و نیروی فشار را به دندان ها منتقل می کند. براکت ها معمولا حاوی یک یا دو شیار هستند که سیم ارتودنسی از میان آن رد شده و در محل مناسب تعیین شده توسط متخصص ارتودنسی قرار می گیرد.

دندان ها بر روی لثه قرار می گیرند. در زیر بافت لثه رباطی به نام رباط پریودنتال قرار دارد که ریشه دندان را احاطه کرده و دندان را در محل خود نگه می دارد. رباط پریودنتال در واقع رابط دندان ها و استخوان فک به شمار می آید.در فرایند ارتودنسی، با اعمال فشار و کشش توسط براکت ارتودنسی، رباط پریودنتال در یک جهت تحت فشار و در جهت مقابل تحت کشش قرار می گیرد و در طی این عمل و عکس العمل، دندان در محل خود سست شده و در محلی که به سمت آن کشش دارد، جایگزین می شود.

انواع براکت های ارتودنسی

با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی، انواع متنوعی از براکت ها به بازار عرضه شده است که رایج ترین آن ها از جنس استیلنس استیل، پلاستیک و سرامیک می باشند که با توجه به تشخیص و تجویز متخصص به منظور درمان بیماران مورد استفاده قرار می گیرند. براکتهای ارتودنسی دارای انواع مختلفی هستند که عبارتند از :

1- براکتهای فلزی سنتی

براکت های فلزی سنتی از جنس فولاد ضدزنگ هستند و گاهی همراه با تیتانیوم به کار می‌روند. براکت های فلزی رایج‌ترین نوع براکت ها هستند. دستگاههای ارتودنسی قدیمی شامل براکت های کوچکی می شوند که روی دندانها چسبانده می شوند و بندهایی روی دندانهای آسیا قرار می گیرد. گره‌های الاستیک (اورینگ) سیم را روی براکت های فلزی نگه می‌دارند. یکی از مزایای براکت های فلزی این است که اورینگ های رنگی به کودکان فرصت خودنمایی می‌دهند.

2- براکتهای سرامیکی

براکتهای سرامیکی یا شفاف به عنوان جایگزینی برای براکت های فلزی سنتی به کار می‌روند چون بیشتر با رنگ طبیعی دندان‌ها مطابقت دارند یا ظاهر آنها کمتر جلب‌ توجه می‌کند. معمولاً این براکت ها از سرامیک یا مواد پلاستیکی ساخته شده‌اند و به شیوه‌ای مشابه براکت های فلزی سنتی عمل می کنند. گره‌های الاستیک شفاف و گره‌های فلزی سفید برای استفاده همراه این براکت ها وجود دارد که تا حد ممکن به کمتر دیده شدن براکت های سفاف کمک می کند.

براکت های شفاف اصطحکاک بیشتری دارند و نسبت به براکت های فلزی شکننده‌تر هستند. همین امر ممکن است درآوردن براکت های سرامیکی را در پایان دوره درمان ارتودنسی دشوارتر و قدری زمان بر کند.

ارتودنسی چیست حتما بخوانید : ارتودنسی و چرایی استفاده از آن

3- براکتهای لینگوال یا پشت دندانی

براکت های لینگوال براکت های ثابت هستند که بصورت اختصاصی هر فرد تهیه شده و پشت دندان‌ها متصل می‌شوند از اینرو قابل دیده شدن نیستند. در ارتودنسی لینگوال، براکت ها به پشت دندان‌ها متصل می‌شوند و همین موضوع آنها را نامرئی می‌کند، درحالی‌که در ارتودنسی معمول، براکت ها به قسمت جلویی دندان‌ها متصل می‌شوند. بنابراین براکت های لینگوال برای افرادی که دوست ندارند براکت های آنها قابل رویت باشد جایگزینی زیبا تلقی می شوند.

سیستم براکت پشت دندانی یا لینگوال مشابه سیستم براکت معمولی است با این تفاوت که نگینهای براکت به سطح پشتی دندان‌ها چسبانده می‌شود بنابراین در معرض دید قرار ندارند و سیم ارتودنسی نیز از سطح پشتی دندان‌ها عبور می‌کند (شکل بالا). بنابراین در حالت معمولی هنگام صحبت کردن براکت در دهان دیده نمی‌شود. در واقع سیستم براکت پشت دندانی واقعا نامرئی است. اما از آنجایی که نصب این سیستم بر پشت دندان‌ها و تنظیم آن در هر جلسه، بیشتر طول می‌کشد، ممکن است هزینه بیشتری به دنبال داشته باشد.

همچنین از آنجایی ‌که سیستم براکت در معرض دید و در دسترس قرار ندارد، تمیز کردن آن دشوارتر بوده و زمان بیشتری نیاز دارد. از طرفی ممکن است صحبت کردن به خصوص در روزهای اول با مشکل مواجه شود و تلفظ برخی واژه ‌ها دشوار باشد. با این حال خیلی زود به آن عادت کنید و یاد می‌گیرید چگونه صحیح صحبت کنید.

4- براکتهای سلف لیگیت

براکت های سلف لیگیت دارای گیره‌ای است که باز و بسته می‌شود. وقتی گیره‌ها بسته هستند آرچ وایر را در جای خود ثابت نگه می‌دارند. براکت های سلف لیگیت نیازی به گره‌های الاستیکی ندارند، در عوض سیم درون براکت قرار می گیرد. انواع شفاف براکت های سلف لیگیت نیز وجود دارد.

شرکت‌های تولیدکننده اظهار می‌کنند که با این نوع براکت ها طول درمان ارتودنسی کاهش می‌یابد، درد کمتری به دندانها تحمیل می‌شود و در قیاس با براکتهای سنتی به تنظیمات کمتری نیاز دارند. بااین‌حال در پایان درمان ارتودنسی، اعمال جزئیات نهایی روی دندانها با براکت های سلف لیگیت در مقایسه با براکت های معمولی ممکن است دشوارتر باشد.

براکت ارتودنسی چه انواعی دارد ؟

5- براکتهای پلاستیکی

براکت پلاستیکی زمانی به کار می رود که کاربر تمایلی به استفاده از براکت های فلزی در شیوه درمانی ارتودنسی ثابت ندارد و می خواهد ظاهری طبیعی داشته باشد. البته براکت های پلاستیکی بر اثر مصرف دخانیات یا نوشیدن مشروبات الکلی تغییر رنگ می دهند.

6- براکتهای دیمون

براکت خود بازشونده دیمون، فشار لازم را از طریق فنری بسیار نازک به سیم ارتودنسی اعمال می‌کند و طول درمان کوتاه تری و نیاز به جلسات درمانی کمتری دارد. هزینه ارتودنسی در این روش به دلیل کاهش تعداد کشیدن دندان‌های بیمار (حفظ دندان های بیمار تا حد امکان) کمتر می‌باشد. علاوه بر این این رویکرد درمانی، به علت حذف کش دور براکت‌ها از تجمع پلاک روی دندان جلوگیری کرده و میزان آن را تا حد امکان کاهش میدهد و در نتیجه لبخندی طبیعی و جذاب تری را برای مراجعه کننده به ارمغان می آورد.

7- براکت های نامرئی

در این روش، پس از بررسی وضعیت دندانی بیمار از سوی متخصص،  پلاک هایی شفاف ساخته می شود که منحصرا به منظور درمان همان شخص، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

8- براکت توربو

براکت توربو در واقع یک سیستم براکت ارتودنسی نیست و برای حرکت دادن دندان‌ها استفاده نمی‌شود بلکه نگین براکت کوچکی است که به سطح پشتی دندان‌های جلویی چسبانده می‌شود تا اجازه ندهد دندان‌های جلوی بالا و پایین بیش از اندازه نرمال با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشند. براکت توربو برای اصلاح مشکلات بایت ( اوربایت شدید) استفاده می‌شود.

ترمیم دندان با لیزر حتما بخوانید : ترمیم دندان با لیزر چگونه است ؟

طول درمان ارتودنسی

طول درمان ارتودنسی برای همه افراد یکسان نیست و بسته به نوع و میزان ناهنجاری دارد. اما میانگین طول درمان ارتودنسی حدود ۶ تا ۲۴ ماه است. در طی درمان باید هر چند وقت یکبار برای تنظیم مجدد براکت ها به متخصص ارتودنتیست مراجعه کنید.

هزینه انواع براکت

براکت فلزی مقرون به صرفه‌ترین نوع براکت است. براکت‌های سرامیکی و پلاستیکی به دلیل قیمت بالاتر مواد و هزینه‌های جانبی نگهداری گران‌ترند. براکت‌های سرامیکی و پلاستیکی نسبت به فلزی نیاز به جلسات تنظیم و تعمیر بیشتر دارند و مدت زمان ویزیت‌ هر دوره‌ نیز طولانی‌تر است.

فراموش نکنید

برای انتخاب بهترین نوع براکت ارتودنسی باید با مشورت با متخصص ارتودنسی و بر اساس معیارهای بیمار مانند زیبایی، اصلاح طرح لبخند و معیارهای درمانی مانند شدن ناهنجاری دندان ( از جمله کجی یا نامرتبی دندان‌ها)، نوع اختلال بایت، هزینه ارتودنسی دندان و سایر موارد تصمیم‌گیری نمود. به طور مثال ارتودنسی ثابت برای ناهنجاری‌های بسیار شدید فک و دندان بهترین گزینه و در عین حال رویکرد درمانی مقرون به صرفه می باشد.

متخصص بیماری های دهان و دندان