دندان اضافی چیست ؟

دندان اضافی یک بیماری دهانی است که با رشد چند دندان اضافی مشخص می‌شود. هر فردی که بیش از ۲۰ دندان شیری یا بیش از ۳۲ دندان دائمی داشته باشد، دندان‌های مازاد او بر این اعداد، اضافی محسوب می‌شود. دندان اضافی می‌تواند در هر بخشی از دهان ایجاد شوند اما غالباً این دندان‌های اضافی دائمی دندان‌های قدامی در فک بالا هستند. این عارضه معمولاً به شکل دندان عقل نهفته نیز به نظر می‌رسد. به دندان آسیاب بالایی مزیودنز گفته می‌شود و دندان اضافی آسیاب چهارمی نیز دیستودنز یا دیستومولار نامیده می‌شود.

دندان اضافی در کجای دهان به وجود می‌آید؟

تقریباً تمام (حدود ۹۵%) دندان‌های اضافی در فک بالایی رشد می‌کنند. این دندان‌های غالباً بین دو دندان جلویی بالا به وجود می‌آیند. این دندان‌های اضافی ممکن است پشت دندان عقل نیز شکل بگیرند. نکته قابل توجه این که دندان‌های اضافی همیشه در فک رشد نمی‌کنند. با این که بیشتر دندان‌های اضافی در فک شکل می‌گیرند، اما نمونه‌هایی از رشد دندان اضافی در لثه، برجستگی‌های فک بالا، کام نرم، سینوس بالایی، شکاف اسفنوماگزیلاری، حفره بینی و بین اوربیت (مدار) و مغز نیز مشاهده شده است. بیرون‌زدگی این دندان‌های اضافی متفاوت بوده و به میزان جایی که دندان اضافی برای رشد دارد بستگی دارد.

دسته بندی دندان اضافی

این نوع دندان‌ها بر اساس شکل به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

تکمیلی: این دندان‌ها در توالی رشد دندان‌ها دیده می‌شوند و مانند دندان‌های طبیعی‌اند و به طور معمول دندان کناری آسیای کوچک یا آسیا هستند.

زگیلی: این دندان‌ها خیلی کم ظاهر می‌شوند و دو طرفه هستند و دو یا چند نوک تیز برجسته دارند.

مخروطی: این دندان‌ها با مخروطی شکل بودن تاج شناخته می‌شوند.

ادونتوما: به دو شکل کمپوند و کمپلکس است. کمپوند دندان‌های اضافی متعددی‌‌اند که مانند گروهی از دندان‌های کوچک بغل هم دیده می‌شوند و کمپلکس توده‌ای از ساختارهای دندانی مانند مینا، ساروج و عاج است که شباهتی به دندان ندارند. 

تاخیر دررویش دندان دائمی حتما بخوانید : تاخیر در رویش دندان دائمی

علت رویش دندان‌های اضافه چیست؟

در حال حاضر، عقیده بر این است که رویش دندان‌های اضافه ناشی از تداوم رشد بافت تشکیل دهنده دندان‌ها که لامینای دندان نام دارد، است. رویش دندان‌های اضافه می‌توانند ارثی یا ناشی از عوارض مختلفی باشد از جمله :

1- اضافه بودن جوانه دندان

دندان اضافی از یک جوانه دندان تشکیل می‌شود اما سؤال اصلی اینجاست که چرا جوانه دندان اضافی ایجاد میشود؟ بر سر این موضوع اتفاق نظر وجود ندارد اما بیشتر نظریه‌ های محکم و مستدل بیان می‌دارند علت آن فعالیت بیش از حد لامینای دندان است. لامینای دندان نوعی بافت اپی تلیال است که منجر به تشکیل جوانه دندان و بنابراین تشکیل دندان می شود. این اتفاق در هفته ششم بارداری رخ می‌دهد.

2- ژنتیک

دندان اضافی وابستگی زیادی به سابقه خانوادگی دارد به طوری که این وضعیت غالباً در کودکان دو قلو، خواهر و برادر و چند نفر از یک خانواده دیده می‌شود. دندان اضافی در پسران دو برابر دختران اتفاق می‌افتد.

دندان اضافی

3- سندرم پزشکی

وجود دندان اضافی در جلوی دهان غالباً با برخی سندرومها و بیماری‌های پزشکی همراه است که ازجمله آنها می‌توان به شکاف لب و کام، آنومالی های صورت و دهان، سندرم گاردنر و دیسوستوز ﮐﻠﯿﺪوﮐﺮاﻧﯿﺎل اشاره کرد. اما اگر دندان اضافی جلوی دهان دارید به این معنی نیست که حتماً دچار یکی از این بیماری‌ها هستید.

مشکلات دندان‌های اضافی

  • اختلال در رشد دندان‌های دائمی و همچنین چرخش، جا به جایی و نامرتبی آنها
  • فاصله افتادن میان دندان‌ها یا بسته شدن زود هنگام فضاهای میان دندانی
  • منحرف شدن تاج و ریشه دندان
  • به هم فشرده شدن بیش از اندازه دندان‌ها
  • احتمال ایجاد کیست در لثه‌ها
  • رشد دندان‌ها داخل حفره بینی

این دندان‌ها می‌توانند بر روی دندان‌های دیگر تأثیر منفی داشته باشند و مانع بیرون آمدن دندان‌ها و نهفته شدن آنها شوند. تشخیص رویش این دندان‌ها می‌تواند از طریق روش بالینی یا رادیوگرافی باشد. درمان این مشکل خارج کردن آنها از دهان است.

رویش دندان و اهمیت مراقبت از آن حتما بخوانید : رویش دندان و اهمیت مراقبت از آن

دندان‌ نهفته چیست؟

دندان‌های نهفته همان دندان‌هایی هستند که رویشی ندارند و درون استخوان فک باقی می‌مانند. این‌ها دندان‌هایی هستند که باید از استخوان و لثه خارج شوند و رشد کنند، اما با گذر زمان اتفاقی نمی‌افتد و به همان شکل می‌مانند. علت آن را می‌توان وجود مانع بر سر راه رشد آنها دانست که می‌تواند استخوان، لثه یا دندان‌های کناری باشد.

البته علت دیگر می‌تواند کشیدن زود هنگام دندان‌های شیری باشد که موجب جا به جا شدن دندان‌های کناری می‌شود و فضای کافی برای رویش دندان‌ها را از آنها می‌گیرد. بزرگ بودن دندان‌ها نسبت به فک نیز می‌تواند چنین مشکلی را ایجاد کند.

درمان رشد دندان های اضافی در دهان

رشد دندان های اضافی در دهان قابل پیشگیری نیست و کشیدن این دندان ها روش درمان اصلی برای این مشکل می باشد. به هر حال، هنگام درمان لازم است قرارگیری دندان های اضافی در کنار دندان های مجاور آنها مورد توجه دقیق قرار گیرد. در صورتی که روش های درمان انتخاب شده باعث ایجاد مشکلات خاص برای دندان های مجاور شود، بهتر است دندان های اضافی در دهان بیمار کشیده نشوند.

در صورتی که وجود دندان های اضافی در دهان فرد باعث ایجاد مشکلات خاص برای وی نشود، بهتر است به منظور اجتناب از عوارض جانبی و پیچیدگی های خاص مربوط به کشیدن دندان های اضافی، این دندان ها به حال خود رها شوند. برخی از این عوارض جانبی می تواند شامل آسیب دیدگی رگ های خونی و اعصاب، رشد دندان در محل غیر طبیعی، خشکی مفصل، شکستن برآمدگی استخوان آرواره، و یکی شدن سینوس آرواره و فضای شکاف آرواره باشد.

درمان کامل مشکل دندان های اضافی شامل کشیدن دندان یا دندان های اضافی توسط دندان پزشک در سریع ترین زمان ممکن است. در این شرایط ممکن است نیاز به جراحی دهان با توجه به موقعیت دندان های اضافی وجود داشته باشد. کشیدن دندان های اضافی را می توان با توجه به میزان شدت مشکل تحت بی حسی موضعی یا بی هوشی عمومی بر روی بیمار انجام داد.

دندانپزشک کودکان و اطفال در مطب دکتر پیام حیاتی