بیوپسی چیست ؟
بیوپسی یا بافتبرداری (به فرانسوی: Biopsie)، که به آن تکهبرداری و نمونهبرداری نیز میگویند، یک آزمایش پزشکی است که معمولاً توسط یک جراح یا متخصص بیماری های دهان و فک و صورت انجام میشود و شامل برداشتن نمونهای از سلولها یا بافتها برای بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن است. بافت برداشتهشده معمولاً توسط متخصص آسیبشناسی زیر میکروسکوپ بررسی میشود، اما میتواند به شکل شیمیایی نیز آنالیز شود. وقتی کل یک توده یا ناحیهٔ مشکوک برداشته میشود، این عمل بافتبرداری برداشتی نامیده میشود.
انواع بیوپسی کدام است ؟
در یک تعریف کلی و بهتر است بگوییم به طور کلیاین روش 4 نوع است:
1– بیوپسی اکسیژنال Excisional biopsy
یا بیوپسی کلی، که درآن چنانچه پزشک درمورد منطقه ای خال یا لکه مشکوکی ببیند که دچار تغییر رنگ یا اندازه شده است، از این روش برای برداشتن تمام بافت موردنظر استفاده کرده و سپس آن را به پاتولوژی میفرستد.
2– بیوپسی اینسیژنال Incisional biopsy
از این روش برای حذف یا تنها برداشتن بخشی از ناحیه موردنظر استفاده میشود. به طور مثال برای نمونه برداری از یک قطعه کوچک بافت از توده مشکوک در پستان یا یک خال بزرگ در دهان
3– بیوپسی با سوزن ریز Fine needle biopsy
در این روش و برای درآوردن سلولها یا مایعات، به وسیله عمل مکش و به وسیله یک سوزن نازک بلند استفاده میشود.
4– بیوپسی سوزن هسته Core needle biopsy
در این روش ، پزشک به وسیله جای دادن یک سوزن مخصوص از طریق برش پوست، یک تکه استوانه ای خیلی نازک از بافت بیوپسی را خارج میکند.
بیوپسی در تشخیص موارد زیر کاربرد دارد:
- سرطان
- التهاب، مانند التهاب در کبد (هپاتیت) یا کلیه (نفریت)
- عفونت، مانند عفونت در گره های لنفاوی – مثلا سل
- شرایط مختلف پوست
معمولا نمیتوان گفت که آیا یک توده به تنهایی سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) است، به همین دلیل است که اغلب بیوپسی انجام می شود.
حتما بخوانید : سرطان دهان ، علل و عوامل آن |
بیوپسی در دندان پزشکی
معمولاً تشخیص بیماریهای دهان با بیوپسی انجام میشود. بیوپسی نمونه برداری از بافت زنده است که می تواند زیر میکروسکوپ و یا با روش های شیمیایی انجام شود.
بیوپسی ضایعات حفره دهان
در روش دیگر بیوپسی برای ضایعات حفره دهان بدین گونه است که هر بافت غیر طبیعی که از حفره دهان خارج شود جهت بررسی به آزمایشگاه بافتشناسی یا پاتولوژی ارسال میشود. پزشک متخصص پاتولوژیست بافتهای ارسالی را در زیر میکروسکوپ بررسی میکند. بیماریهای احتمالی موجود در بافت را تشخیص میدهد.
تجویز بیوپسی برای بیماریهای بافت نرم دهان
- هر ضایعهای که بیشتر از دو هفته باقی مانده است.
- هر ضایعه ای که به دنبال درمان موضعی به طور موقت بهبود یافته و سپس عود کرده است.
- لوکوپلاکیا، اریتروپلاکیا و زخمهای وسیع مستلزم بیوپسی هستند.
- اگر ضایعه ای دچار تغییر رنگ شده باشد و یا در معاینه پیاپی رشد بیشتر آن مشخص شود.
- ضایعات زیرمخاطی که گاهی چندان سبب تغییر رنگ مخاط نمیشوند وحتی به خوبی قابل لمس نیستند، به ویژه اگر تغییر اندازه پیدا کرده و یا علامتدار شوند.
البته مواردی مانند توروس، اگزوستوز، دندان پوسیده بدون چسبندگی به بافت نرم، پالپ دندانی که از ریشه در آمده و بافتهایی که از نظر بالینی طبیعی هستند استثنا هستند. اما در غیر این صورت و در صورت بروز نکات بالا انجام بیوپسی لازم است
تجویز بیوپسی برای بیماریهای بافت سخت دهان
فقط تعداد محدودی از بیماریهای استخوانی از طریق رادیوگرافی به درستی قابل تشخیص هستند. اغلب ضایعات نیازمند تأیید تشخیص از طریق بیوپسی و معاینه میکروسکوپی هستند. ضایعات التهابی پری آپیکال، کیستهای استخوانی و تومورها سبب تغییرات رادیوگرافیکی میشوند. این ضایعات منجر به طرح چندتشخیص افتراقی میشوند. هر کدام از این ضایعات درمان و پیش آگهی متفاوتی دارند. در این موارد نیز مجبور به انجام بیوپسی هستیم.
برخی علائم بالینی و رادیولوژیک از جمله تحلیل سریع استخوان، تحلیل نوک ریشه، لق شدن دندان بدونسابقه تروما یا بدون منشأ عفونی. همچنین هنگام بروز درد و پارستزی در ضایعات بافت سخت انجام بیوپسی ضروری است.
حتما بخوانید : تورم سقف دهان چه علتی دارد ؟ |
روش انجام بیوپسی:
این روش با هدایت سونوگرافی یا سی تی توسط سوزن مخصوص بیوپسی به داخل ضایعه انجام می پذیرد. در این روش نیازی به بیهوشی یا بستری نمی باشد. این کار با بی حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام می شود و از مناطق مختلفی مانند کبد، کلیه، ریه، استخوان، پروستات، غده، پستان، پانکراس، تیروئید و …. می توان با این روش نمونه برداری کرد.
تکنیکهای بیوپسی حفره دهان
تکنیک های زیر در این روش و در حفره دهان لازم و ضروری است :
- به طورکلی نمونه آن بایست یکپارچه و دارای اندازهای مناسب باشد.
- نمونههایی از این روش که بیش از اندازه کوچک هستند ویا از ضخامت لازم برخوردار نیستند، ممکن است برای تشخیص میکروسکوپی ناکافی باشند.
- نمونههای قطعه قطعه شده نیز مشکلات مشابهی را ایجاد می کنند.
- بیوپسی مخاطی باید شامل تمام لایههای اپیتلیوم و بخشی از بافت همبند زیرین باشد.
- وسایل مورد استفاده در این روش نیز حائز اهمیت هستند.
- برداشت نمونه با استفاده از تیغ جراحی درمقایسه با سایر روشها مانند استفاده از الکترو کوتر و یا لیزر ارجح است. این وسایل برای برداشت نمونه مناسب نبوده و سبب ایجاد اختلال در بررسی هیستوپاتولوژیک میشوند. بهترین کار آن است که با استفاده از تیغ جراحی نمونه را برداشته و جهت کنترل خونریزی از کوتر و یا لیزر استفاده شود.
مهم است که بدانید
اینکه شما نیاز به درمان بیوبسی دارید یا خیر ، جوابی است که توسط متخصص بیماری های دهان و دندان به شما داده می شود ، وی بعد از بررسی های لازم درمان مناسب و روشی که برای شما مناسب است را به شما توضیح خواهد داد ، اما یک نکته در میان است که لازم است به آن توجه ویژه ای داشته باشید و آن اینکه با مراجعات دوره ای و منظم می توانید به طور چشمگیری از مشکلات دهان و دندان خود جلوگیری کنید
اینکه بسیاری از درمان هایی که مراجعین به مطب دندانپزشکی دکتر پیام حیاتی به آن نیاز دارند به علت کم توجهی بوده و در صورت مراجعه به موقع نه تنها هزینه ای کمتر برای آنان در برخواهد داشت بلکه فرد بیمار نیز کمترین اذیت را خواهد شد پس اکیدا توصیه میکنیم ایم مراجعات دوره ای و منظم را جدی بگیرید